Er is al jaren enorm veel te doen rondom box 3. Het (inmiddels demissionaire) kabinet wil toe naar een heffing over werkelijk behaald rendement. Dit om te voorkomen dat er grote verschillen ontstaan tussen het forfaitaire (of fictieve) rendement en het daadwerkelijk behaalde rendement. Oorspronkelijk zou dit nieuwe stelsel al in 2025 in werking treden. Echter, mede door het Kerstarrest van de Hoge Raad en de val van het kabinet Rutte IV, is veel onzeker. In deze blog leg ik uit wat er de afgelopen jaren is gebeurd rondom box 3 en hoe de toekomst er uit zou kunnen zien.
Een korte tijdlijn
De Hoge Raad maakte in 2021 korte metten met het box 3 stelsel zoals we dat kennen sinds 2017. Met deze uitspraak (beter bekend als het Kerstarrest) oordeelde de Hoge Raad dat het stelsel van vermogensrendementsheffing op basis van fictief rendement in strijd is met zowel het eigendomsrecht als het gelijkheidsbeginsel. De Hoge Raad bood daarbij rechtsherstel. Het kabinet legde dit vervolgens vast in de Wet rechtsherstel box 3. Belastingplichtigen krijgen hierdoor compensatie voor zover hun werkelijke rendement in box 3 over de jaren 2017 – 2022 lager was dan het fictieve rendement waarover in deze periode belasting was geheven.
Controversieel rechtsherstel
Het door het kabinet geboden rechtsherstel leidt echter tot op de dag van vandaag tot veel discussie. Zo is er bijvoorbeeld commentaar op de zeer formele afbakening van de kring gedupeerden. Het kabinet bleek niet bereid om rechtsherstel te bieden aan personen die niet hadden meegedaan aan de massaalbezwaarprocedure en ook geen bezwaar hadden gemaakt tegen de box 3-heffing over 2017 – 2021.
Massaal bezwaar plus
Ondanks deze bezwaren besliste de Hoge Raad in mei 2022 dat belastingplichtigen in dit geval toch geen recht hebben op rechtsherstel. De bezwaartermijn van zes weken stond immers helder in de wet. Deze wederom strikt formele benadering oogstte opnieuw publieke verontwaardiging. De overheid heeft immers in strijd met het Europees recht te veel belasting geheven maar weigert dit vervolgens aan de belastingbetaler terug te betalen. Daarom loopt er nu een massaal bezwaar plus procedure voor de niet-bezwaarmakers. Deze procedure heeft als doel antwoord te krijgen op de vraag of belastingplichtigen die geen bezwaar hebben ingediend tegen hun aanslag in box 3 over 2017-2021, toch recht hebben op rechtsherstel.
Het nieuwe stelsel
In de schaduw van deze ontwikkelingen werd er door het kabinet gewerkt aan een nieuw box 3-stelsel op basis van werkelijk behaald rendement. Eind vorig jaar gaf staatssecretaris Van Rij aan dat de inwerkingtreding per 2025 niet meer goed haalbaar was. De nieuwe streefdatum werd 2026. Daardoor trad op 1 januari 2023 de Overbruggingswet box 3 in werking, welke geldt voor de jaren 2023 tot 2025.
Daarbij maakte de staatssecretaris op 8 september 2023 de contouren van het nieuwe stelsel kenbaar. Net zoals bij het Kerstarrest werd geoordeeld, is heffing op basis van het werkelijk behaald rendement het uitgangspunt van het nieuwe stelsel. Er wordt ook een administratieplicht geïntroduceerd voor belastingplichtigen met box 3-vermogen. Alle relevante documentatie over inkomen uit vermogen moet men bijhouden en bewaren.
Onlangs berichtte Van Rij dat door de val van het kabinet de heffing naar het daadwerkelijk behaalde rendement pas in 2027 kan worden ingevoerd. Maar om deze nieuwe streefdatum te kunnen halen, moeten ook nog een aantal hordes worden genomen. Zo zijn de ICT-systemen van de Belastingdienst nu nog niet in staat om dit nieuwe stelsel te kunnen implementeren. Daarbij kan ook een lange kabinetsformatie nog roet in het eten gooien.
Einde aan de onzekerheid?
Het blijkt maar weer: niets is zo veranderlijk als de heffingsgrondslag, de tarieven en de verschillende rendementspercentages in box 3. Langetermijnplanningen voor beleggingen zijn daarom lastig. De roep om stabiliteit en duidelijke regels voor de lange termijn vanuit Den Haag groeit daarom gestaag. Als fiscaal professional is het essentieel dat je de berichtgeving dus nauwlettend in de gaten houdt. En kom op tijd in actie zodra er iets verandert. Belastingheffing over box 3 is op dit moment namelijk een ‘levend dossier’.
Iedereen is gebaat bij duidelijkheid
Uiteindelijk lijkt de overstap naar een bepaalde vorm van heffing over werkelijk behaald rendement onontkoombaar. Dit betekent echter sowieso een complexe administratieve uitdaging. Laten we daarom hopen dat er snel meer bekend wordt over de definitieve inrichting van box 3. Uiteindelijk heeft immers iedereen behoefte aan duidelijkheid.
Nextens houdt je op de hoogte
Wil je altijd als eerste op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen omtrent box 3 en andere fiscale veranderingen? Abboneer je dan op onze nieuwsbrief en er ontgaat je niets meer!
