De Nederlandsche Bank (DNB) heeft enige tijd geleden, in oktober 2021, een opvallend voorstel gelanceerd: de eigen woning zou niet langer in box 1 belast moeten worden, maar naar box 3 moeten worden verplaatst. Dit idee, dat volgens DNB zou bijdragen aan een eerlijker belastingstelsel en een stabielere woningmarkt, heeft recentelijk plots weer aanzienlijke aandacht gekregen.
De geruchtenstroom werd dermate groot dat het Ministerie van Financiën hier zelf op heeft gereageerd en dit plan voor nu naar het rijk der fabelen heeft verwezen. Volgens het ministerie is het kabinet voorlopig niet van plan de fiscale behandeling van de eigen woning te veranderen, mede gezien de complexiteit van de huidige hervorming van box 3, die pas in 2027 wordt verwacht.
Het bommetje van DNB
DNB stelde, als adviseur van de overheid, destijds voor om de eigen woning over te hevelen naar box 3, wat grote gevolgen zou hebben voor huiseigenaren. Zo zou de hypotheekrenteaftrek verdwijnen en zou er belasting betaald moeten worden over de waarde van de woning. Het voorstel omvatte een geleidelijke overgang over een periode van 20 jaar, om plotselinge verandering in kosten en daarmee problemen voor huiseigenaren te voorkomen.
De reactie van de Minister van Financiën
Het Ministerie van Financiën heeft zeer recentelijk maar weer eens duidelijk gemaakt dat het kabinet geen plannen heeft om het idee van DNB over te nemen. “Op internet en sociale media circuleert onjuiste informatie over het belasten van de eigen woning in het voorstel voor het nieuwe box 3-stelsel. Het eerste is dat de eigen woning niet meer in box 1, maar in box 3 belast zou worden. Dat is niet juist. De eigen woning waar je in woont (het hoofdverblijf) blijft ook in het nieuwe stelsel in box 1 belast en het kabinet is niet van plan dat te veranderen. De berekening blijft: eigenwoningforfait minus de hypotheekrenteaftrek.”
“Ten tweede zien we berichten dat de overwaarde van je eigen woning in box 3 belast zou worden. Dat klopt ook niet. In het nieuwe stelsel zou je alleen box 3-belasting gaan betalen over de rente die je van de bank ontvangt, als je je overwaarde op je bankrekening zet. De overwaarde zelf wordt niet belast.”
Duidelijkheid
Wij merken hierbij op dat het fijn is dat het Ministerie duidelijkheid geeft over de huidige richting van het kabinet en de geruchten de kop in heeft ingedrukt. Geruchten die overigens, zo begrijpen wij, zijn ontstaan als gevolg van onduidelijke teksten van het Ministerie zelf in een van de wetsvoorstellen over box 3.
De DNB heeft, naar aanleiding van de consternatie over dit onderwerp, inmiddels zelf ook nog een nadere toelichting gegeven op hun advies. Op 1 april 2025 heeft de DNB daarom een artikel op de website gepubliceerd waarin ze aangeeft “Wat ook goed is om te vermelden: de extra belastingopbrengst die de overheid zou ophalen, geeft zij in ons voorstel terug aan huishoudens. Bijvoorbeeld door de belastingtarieven in box 3 te verlagen. En door de belasting op inkomen uit werk in box 1 te verlagen, inclusief de belasting voor gepensioneerden.”
“De verhuizing van de eigen woning van box 1 naar box 3 was slechts één van voorgestelde maatregelen uit een breed pakket. Deze specifieke maatregel kan ervoor zorgen dat de huizenprijzen minder hard stijgen. Doordat het fiscaal niet meer wordt gestimuleerd om veel te lenen, zullen mensen immers minder bieden op een huis. Verder zou zo’n maatregel bijdragen aan een gelijke behandeling van huurders en kopers. En dat zou er weer toe leiden dat er meer woningen in de vrije huursector worden gebouwd, wat ook daar de prijsstijgingen tegengaat.”
Stel nou dat?
Hoewel het voorstel om de eigen woning naar box 3 te verplaatsen dus voorlopig in de wind is geslagen, is het toch interessant om de argumenten voor en tegen de verplaatsing van de eigen woning naar box 3 eens wat nader onder de loep te nemen.
Argumenten voor verplaatsing naar box 3:
- Gelijkere behandeling van vermogen
Door de eigen woning in box 3 te belasten, wordt deze fiscaal gelijkgesteld aan andere vormen van vermogen, zoals spaargeld en beleggingen. - Gelijkere behandeling tussen huiseigenaren en huurders
Een gezin dat huurt in de vrije sector, is financieel veel slechter af dan de een gezin met een koopwoning vanwege de hypotheekrenteaftrek. - Beperking van hypotheekschuld
Het huidige systeem stimuleert hoge hypotheekschulden door de hypotheekrenteaftrek. Verplaatsing naar box 3 kan deze prikkel verminderen. - Stabilisatie van de woningmarkt
Het afbouwen van fiscale voordelen voor huiseigenaren kan bijdragen aan het temperen van de stijgende huizenprijzen, waardoor de woningmarkt toegankelijker wordt voor starters.
Argumenten tegen verplaatsing naar box 3:
- Lastenverzwaring voor huiseigenaren
Het belasten van de eigen woning in box 3 kan leiden tot een aanzienlijke financiële last, vooral voor mensen met een lage hypotheekschuld of een afgeloste woning. Daarnaast zouden de prijzen van woningen kunnen dalen, waardoor huizen ‘onder water’ kunnen komen te staan. - Impact op ouderen
Ouderen die hun hypotheek hebben afgelost en leven van een beperkt pensioen, kunnen financieel worden getroffen door de extra belastingheffing. - Complexiteit van de overgang
Het verplaatsen van de eigen woning naar box 3 vereist een complexe herziening van het belastingstelsel, wat administratieve uitdagingen met zich meebrengt. - Disbalans op de woningmarkt
Het afbouwen van fiscale voordelen voor huiseigenaren kan ook zorgen voor een disbalans op de woningmarkt. Er zijn de laatste jaren zoveel wijzigingen geweest, dat het geen kwaad kan om de markt met rust te laten.
Conclusie
Hoewel deze discussie voorlopig niet verder zal worden gevoerd, blijft het een actueel onderwerp dat in de toekomst door nieuwe kabinetten ongetwijfeld opnieuw bekeken zal worden.
Bas Cramer en Stefan Marcus zijn als fiscalist werkzaam bij Ymere en schrijven regelmatig over vastgoed en fiscaliteit voor nextens.nl.
Bezwaar maken tegen een belastingaanslag of beslissing?
Vanaf 2025 kan dit ook digitaal.
