Maandag buigt de Accountantskamer zich over het controlewerk van Deloitte bij het inmiddels beruchte beursgenoteerde bedrijf Steinhoff. In 2017 kwam er een megafraude aan het licht bij het Zuid-Afrikaanse meubelwarenhuis. De bestuurders hebben voor ruim €6,5 miljard gefraudeerd. AFM startte destijds dan ook een onderzoek naar de zaak. Dat heeft nu geleid tot een tuchtzaak tegen Patrick Seinstra die destijds de jaarrekening ondertekende.
Tuchtklacht
Inmiddels werkt Seinstra niet meer bij Deloitte maar het kantoor staat de accountant wel bij in zijn verweer tegen de AFM. Het gaat om één van de grootste boekhoudschandalen van de afgelopen jaren. In een mum van tijd verdween €10 miljard aan beurswaarde. Ondanks de megafraude is het van origine Zuid-Afrikaanse bedrijf nog steeds een van de grootste meubelwarenhuizen ter wereld.
Het heeft een beursnotering in Duitsland met vanwege fiscale redenen het hoofdkantoor sinds 2015 in Amsterdam. Toen nam Deloitte Nederland dan ook de verantwoordelijkheid van de wettelijke controle op zich. In samenwerking met accountants in onder meer Zuid-Afrika en Duitsland.
Explosieve informatie
Wat Seinstra precies wordt verweten is nog niet bekend. Hoogleraar forensische accountancy Marcel Pheijffer van Nyenrode Business Universiteit weet wat voor de hand liggende zaken. ‘Heeft Deloitte Nederland na Steinhoffs verhuizing naar Amsterdam zorgvuldig genoeg gekeken bij de overname van het dossier van Deloitte Zuid-Afrika? Waarom gaf Deloitte Nederland een goedkeurende verklaring over het boekjaar 2016? En waarom heeft Deloitte Nederland de jarenlange fraude pas ten aanzien van het boekjaar 2017 ontdekt en niet al ten aanzien van 2016?’
In het boek Steinheist van de Zuid-Afrikaanse onderzoeksjournalist Rob Rose is te lezen hoe het team van Seinstra in augustus 2017 een pakketje met ‘explosieve informatie’ over fraude in Duitsland ontving. Als dat klopt is er duidelijk geen sprake van goed accountantswerk, stelt Pheijffer. Volgens Rose heeft het slechte controlewerk van de accountants van Commerzial Treuhand (CT) niet geholpen.
Mild oordeel
Het gaat om een relatief klein en onbekend Duits kantoor. Een groot deel van de fraude had te maken met transacties tussen Europese vennootschappen van Steinhoff. Die controle lag bij CT die weer rapporteerde aan eindverantwoordelijke groepsaccountant Deloitte. Die hebben het werk van CT niet goed gecheckt, stelt Rose.
De Zuid-Afrikaanse heeft een relatief mild oordeel over Deoloitte. ‘Het is duidelijk dat Deloitte pas laat aan de bel trok. Maar toen Deloitte de fraude eenmaal op het spoor was, weigerde de accountant de jaarrekening over 2017 af te tekenen. Dat had wel tot gevolg dat de fraude werd onthuld.’
Schikking
Ondertussen is het nieuwe bestuur bij Steinhoff bezig met een wereldwijde schikking met gedupeerde beleggers. Het gaat daarbij om zo’n €850 miljoen. Het bedrijf kreeg uitstel van betaling van de Nederlandse rechter en kon de adempauze goed gebruiken. Deloitte Nederland zal €70 miljoen bijdragen aan de schikking mits de firma vrijwaring zonder schuld te erkennen krijgt. Maar dat is nog niet rond.
Pheiffer kijkt daar zeer kritisch naar. ‘Deloitte noemt het een “offer zonder erkenning van aansprakelijkheid” De hoogleraar herkent Orwelliaans taalgebruik. ‘Een dergelijk offer maak je niet indien je als accountant de heldenrol van het ontdekken van een omvangrijke fraude hebt vervuld. Dan ontvang je lof in plaats van dat je een fors offer moet brengen. Er zat bij Steinhoff een gat in de balans van €6,5 miljard. Dat is geen kattenpis.’, aldus Pheiffer in het FD.
