De wereldeconomie staat onder druk door geopolitieke spanningen, structurele onzekerheid en een fragiel financieel systeem. De economische en geopolitieke orde is fundamenteel aan het verschuiven. Volgens professor Arnoud Boot, hoogleraar ondernemingsfinanciering en financiële markten aan de Universiteit van Amsterdam, is het tijd voor een herbezinning op hoe overheden omgaan met risico’s, schulden en economische veerkracht.
Structurele onzekerheid als economische rem
“Het grote probleem op dit moment is echter permanente onzekerheid,” stelt Boot. ”Het is volstrekt onduidelijk of ingevoerde importheffingen een half jaar, een kwartaal later of een maand later nog steeds aan de orde zijn. Die onzekerheid is killing. Economie kan niet tegen onzekerheid.”
De effecten zijn zichtbaar in de valutamarkt. “De dollar is verzwakt. […] Niemand wil in Amerika zitten. Met name die onzekerheid die ik noemde, heeft als effect dat niemand geld in Amerika wil laten zitten. Dat is funest voor de dollar.”
Amerika niet langer veilige haven
Voor het eerst in decennia is de status van de VS als veilige haven ter discussie komen te staan. “Tot nu toe was de situatie anders, heel anders. Ook al deed Amerika iets verkeerd in het verleden, Amerika werd toch gezien als het veilige gebied in de wereld. […] Voor het eerst in twee of zelfs meerdere generaties is de absolute overtuiging dat Amerika de veilige haven is, van tafel.”
Hij verwacht dat het isolement van de VS structureel is: “Het verhaal van Trump dat Amerika zich isoleert, is niet weg als Trump weg is. […] De rest van de wereld moet zich gaan instellen op minder afhankelijkheid van de Verenigde Staten.”
Europa als ‘coalition of the willing’
Boot ziet in de Europese samenwerking op het gebied van defensie en buitenlandbeleid een positieve ontwikkeling. “Dat defensie-inspanningen en buitenlandbeleid meer gemeenschappelijk gaan door een ‘coalition of the willing’ (waar alle belangrijke landen in Europa in zitten) is ook positief.”
Tegelijkertijd waarschuwt hij voor de gevolgen van oplopende defensie-uitgaven. “Als de hele wereld zich bewapent. In het verleden is dat nooit een heel gunstig verhaal geweest. De militaire onzekerheid is groot en hangt als een soort zwaard van Damocles boven de wereld.”
Schuldverslaving en systeemrisico’s
Boot is kritisch op het huidige financieringsmodel van overheden. “Belasting verhogen is pijnlijk, herschikken van uitgaven is pijnlijk. Schulden verhogen, dat merk je niet meteen. Dat is uiteindelijk onhoudbaar.”
Hij waarschuwt voor een ontsporend financieel systeem: “Het echte risico is dat het financiële systeem ontspoort, met hele grote consequenties.” De afhankelijkheid van vreemd vermogen maakt het systeem kwetsbaar. “Elke bank weet dat het gered wordt. Daarom staat het hele financiële systeem ook nog overeind.”
Pleidooi voor risicodragend kapitaal
Boot pleit voor meer gebruik van eigen vermogen, zowel bij banken als overheden. Hij noemt het huidige beleid een soort verslaving. “Het verdooft de potentiële risico’s die er wel degelijk zijn. In plaats van dat je de risico’s elke dag ziet lijkt het elke dag in orde, terwijl het níet in orde is. Het risico manifesteert zich in tipping points in plaats van dagelijkse zichtbaarheid.” Aldus Boot.
Ook bij overheidssteun zou meer gewerkt moeten worden met risicodragende instrumenten. “Je had daarbij veel beter, tenminste deels, kunnen werken met equity, dus bijvoorbeeld achtergestelde leningen of converteerbare leningen voor kwetsbare industrieën.”
Verslaving aan compensatie
“In goede tijden raakt de economie verslaafd aan compensatie. Een gezonde economie betekent dat ondernemingen ook kunnen wegvallen, zodat ruimte ontstaat voor nieuwe.” aldus Boot. Volgens hem ligt “Het probleem in Nederland […] in de investeringsbereidheid om de kracht van de economie te vergroten.”
Het interview met Arnoud Boot verscheen in Fiscaal Advies #4, 2025. Het volledige interview kun je hier teruglezen.
Over Arnoud Boot
Arnoud Boot (1960) is een Nederlandse hoogleraar ondernemingsfinanciering en financiële markten aan de Universiteit van Amsterdam. Hij heeft een academische loopbaan, met posities aan de Kellogg Graduate School of Management en de Stockholm School of Economics. Daarnaast was hij onder meer partner bij McKinsey & Company. Boot is oprichter en directeur van het Amsterdam Center for Corporate Finance en heeft veel gepubliceerd over financiële intermediatie en corporate governance.
Heb jij vragen over de fiscale kant van investeringen?
