Multinationals ontwijken veel minder belasting dan gedacht. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van twee Amerikaanse wetenschappers. Het onderzoek schetst een heel ander beeld dan eerdere onderzoeken. Zo is de negatieve rol van Nederland als doorsluis-land ook beduidend kleiner.
Meten en monitoren
Doorgaans schetsen politici, beleidsmakers en activisten een beeld waarbij torenhoge bedragen worden ontweken. Overheden lopen volgens die berichten tussen de $100 miljard tot $600 miljard mis per jaar. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) schat de ontloping van winstbelasting tussen de $100 miljard en $250 miljard per jaar. En alleen de EU-lidstaten liepen volgens een schatting van het Europees Parlement twee jaar geleden zo’n €50 tot €70 miljard mis.
Doordat de aandacht voor de ontwijking flink is toegenomen de afgelopen jaren groeit het aantal wetenschappers dat zich bezighoudt met het in kaart brengen van de omvang van het probleem. Onder aanmoediging van de Oeso zijn de wetenschappers bezig met het meten en monitoren van belastingontwijking. Dit als onderdeel van het programma tegen uitholling van de belastinggrondslag en schuiven met winsten, het zogeheten Beps-project.
Dubbeltellingen
De bevindingen van het nieuwe Amerikaanse onderzoek zijn zonder peer review gepubliceerd in het onlinetijdschrift SSRN. De uitvoerders zijn wetenschappers Jennifer Blouin en Leslie Robinson. Blouin is als hoogleraar accountancy verbonden aan Wharton, de business school van de Universiteit van Pennsylvania. Robinson doceert bedrijfskunde aan de Tuck School of Business, onderdeel van het Dartmonth College. Beide vinden dat hun collega onderzoekers de bedragen enorm overschatten.
De studie gaat specifiek over Amerikaanse multinationals en is op basis van gegevens van het Bureau of Economic Analysis (BEA). De twee stellen dat de schade voor de Amerikaanse schatkist een factor drie tot zeven lager ligt dan andere wetenschappers beweren. De reden voor het verschil is volgens Blouin en Robinson dat de andere wetenschappers winsten van bedrijven die indirect onderdeel zijn van multinationals twee keer hebben meegeteld om te bepalen hoeveel belasting er wordt ontweken.
Nederland als doorvoerhaven
Blouin en Robinson corrigeren onder meer het rekenwerk van de Amerikaanse econoom Kimberly Clausing, hoogleraar aan het Reed College. Zo had Clausing berekend dat de Amerikaanse regering in 2012 tussen de $77 en $111 miljard aan winstbelasting misliep door ontwijking. Dat was 30 tot 45% van de totale opbrengst uit deze belasting. Blouin en Robinson komen na correctie uit op $10 tot $32 miljard aan gederfde inkomsten, oftewel 4 tot 13%.
De rol van Nederland als doorvoerhaven naar belastingparadijzen is ook aanzienlijk kleiner. De eerder berekende bedragen van $150 en $190 miljard voor de jaren 2014 en 2016 zijn behoorlijk hoger dan de enkele tientallen miljarden dollars waar Blouin en Robinson op uitkomen.
Bermuda
Clausing heeft in een reactie op Twitter laten weten op de hoogte te zijn van de genoemde valkuil van dubbeltellingen en dat zij die in later onderzoek heeft vermeden. De hoogleraar is overigens niet overtuigd van de herberekeningen van haar collega’s en beloofd dan ook er later uitgebreid op terug te komen.
Als voorproefje noemt Clausing alvast de berekeningen met betrekking tot belastingparadijs Bermuda. Uit het onderzoek van Blouin en Robinson volgt dat in 2016 geld wegstroomde van het eiland.In andere jaren zouden slechts bescheiden bedragen zijn beland in het paradijs. Ze kan dat niet rijmen met gegevens waaruit blijkt dat in 2016 tientallen miljarden naar Bermuda stroomden en dat er in de loop der jaren honderden miljarden zijn opgepot, aldus het FD.
