Op de eerste dag van het verhoor door de parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag werd Hans Blokpoel ondervraagd. De voormalig algemeen directeur zei buikpijn te hebben gehad van de gevolgen van de harde fraudeaanpak. De wet en beleidsmakers maakten het onmogelijk een andere weg in te slaan. Hoofdondervrager Chris van Dam zegt geen buikpijn te hebben aangetroffen in de stukken.
Combiteams Aanpak Facilitators
De buikpijn werd gevoeld door de hele top van de Belastingdienst stelt Blokpoel. ‘Er waren breed in de organisatie zorgen over de hardheid van besluiten en wetgeving op mensen die toeslagen kregen. Het was een indringend onderdeel van de gesprekken’, zei de oud directeur in zijn verhoor onder ede, schrijft het FD.
Blokpoel was lid van het managementteam dat zich bezighield met de fraudebestrijding. En was de aanvoerder van de Combiteams Aanpak Facilitators. Deze ‘CAF-teams’ lagen aan de basis van de ‘toeslagenaffaire’, waarin duizenden ouders uiteindelijk de dupe werden van de doorgeslagen fraudejacht. De ondervragingscommissie wil precies weten wie wat wist en wie verantwoordelijk was.
Alles dichtdraaien
De verklaring van de voormalig directeur stuitte op scepsis. Zo zou hij naar eigen zeggen gewaarschuwd hebben dat de goeden niet onder de kwaden mochten lijden. Uit interne verslagen en memo’s komt een heel ander beeld naar boven. Zo schreef een medewerker in 2013: ‘Blokpoel wil alles dichtdraaien, ook toeslagen, zelfs als ze waarschijnlijk wel goed zijn’. Blokpoel zei dat dat ‘niet iets is wat ik gezegd kan hebben’.
In zijn verweer verwees Blokpoel meerdere malen naar collega’s die later plaats zullen nemen op de pijnbank. Waaronder voormalig directeur Toeslagen Gerard Blankestijn en oud-directeur-generaal Peter Veld van de Belastingdienst. Die is ‘heel actief bezig geweest richting beleid en politiek met de vraag: kan dit nou echt niet anders?’, aldus Blokpoel.
Geen enkele ruimte
Toenmalig Frans Weekers en zijn opvolger Eric Wiebes zouden beide op de hoogte zijn gesteld door Veld. Net als het ministerie van Sociale Zaken. Commissielid en SP-Kamerlid Renske Leijten wilde dan ook weten waarom de CAF-teams dan niet werden stilgelegd. Het antwoord: ‘aan toeslagenkant werd geen enkele ruimte gevoeld om anders te handelen dan er gehandeld werd’.
De CAF-teams moesten zichzelf terugverdienen volgens de onderzoekscommissie. In 2014 verscheen een ‘fraudenota’ waarin zelfs een financiële prikkel was ingebouwd met een ‘target’ voor het aantal toeslagen dat jaarlijks moest worden teruggevorderd. Als de target niet werd gehaald zou een korting op het budget van Sociale Zaken volgen, benadrukte commissielid en GroenLinks Kamerlid Tom van der Lee.
Grens
Voorzitter Chris van Dam (CDA) bracht zijn scepsis ook tot uiting toen hij stelde dat Blokpoel zelf verantwoordelijk was voor de ‘overheersend bedrijfseconomische focus’ bij de fiscus. ‘We hebben uw buikpijn niet in de stukken aangetroffen’. Toch hield Blokpoel vol dat het het graag anders had gedaan als dat had gekund.
Hoogleraar bestuurskunde Bert Marseille stelt dat het wel degelijk anders had gekund. Er is volgens hem een grens aan hoe streng je kunt zijn. Een terugvordering van €10.000 of meer wanneer iemand een eigen bijdrage van €100 euro niet kon verantwoorden gaat die grens voorbij, vindt Marseille. Als de fiscus de wet zelf milder had toegepast was de rechter daar volgens de hoogleraar in meegegaan, aldus het FD.
