De belastingmaatregel die moest voorkomen dat ondernemers naar het buitenland zouden wijken pakte anders uit dan gedacht. De belastingclaim voor vertrekkende ondernemers over de onbelaste in Nederland behaalde vermogensgroei bleek niet erg overtuigend. De zogenaamde conserverende aanslag heeft internationale verhuisbedrijven flink wat werk opgeleverd.
Tien jaar
Toenmalige staatssecretaris van Financiën, Willem Vermeend, besloot in 1996 de belastingmaatregel in te voeren op aandringen van de Tweede Kamer. Zijn oorspronkelijke plan was een emigratieheffing voor directeuren-grootaandeelhouders (dga’s) die naar het buitenland vertrekken. Dat plan werd vervangen door de conserverende aanslag. Met de emigratieheffing zouden verhuisde ondernemers tien jaar de tijd krijgen om af te rekenen met de fiscus.
Behoorlijk wat ondernemers bleken uiteindelijk bereid te zijn zich tien jaar te vestigen in vooral België of Zwitserland. Vervolgens werd de verzamelde winst in Nederland belastingvrij verzilverd. In sommige gevallen keerden ze terug naar het land waar zij stilaan rijk waren geworden en konden de verhuizers voor de tweede keer factureren.
Emigratielek
De Nederlandse schatkist liep zo flink wat geld mis. Het zogenaamde emigratielek in de belasting voor houders van een aanmerkelijk belang werd uiteindelijk na bijna twintig jaar gedicht. Eric Wiebes van de VVD deed in 2015 de deur dicht. Vanaf dat jaar geldt de claim voor emigrerende belastingplichtigen met een aanmerkelijk belang tot in lengte van dagen, schrijft het FD.
Reinier Kooiman is belastingrecht docent aan de Universiteit van Amsterdam en onderzocht de wetsgeschiedenis van het lek. Kooiman is tevens vaktechnisch specialist bij adviesorganisatie Deloitte. ‘Het is opvallend dat de termijn van tien jaar voor de conserverende aanslag in 1996 nauwelijks is besproken’.
Schijnverhuizing
Bovendien is de praktische reden die werd genoemd bij het dichten van het lek ook vreemd. De termijn van tien jaar zou zo lang zijn dat iemand na die tijd lastig te traceren is. Of dat ook de reden was om die strakke termijn in te voeren is nog maar de vraag. Het is in ieder geval geen sterk argument stelt de Kooiman. ‘Waarom zou iemand pas na verloop van tien jaar van de radar kunnen zijn en niet al eerder?’
De conserverende aanslag voor emigrerende dga’s zorgde ervoor dat ondernemers een grotere opoffering moesten brengen om te fiscus te vermijden. Maar ook weer niet zo groot. Als het om een belastingclaim van vijf of tien miljoen euro gaat lijkt tien jaar op een Zwitserse berg misschien helemaal niet zo lang. Dat schijnverhuizingen tot strafrechtelijke vervolging konden leiden heeft ook voormalig bondscoach Guus Hiddink gemerkt. Op papier woonde hij een paar jaar in België maar in de praktijk verbleef hij vooral in Nederland.
Geen onderscheid
Hoeveel dga’s vanwege fiscale redenen zijn uitgeweken naar het buitenland is onbekend maar het dichten van het gat zou de staatskas jaarlijks zo’n €65 miljoen moeten gaan opleveren. Door de jaren heen werden ook allerlei reportages gemaakt over vermogende Nederbelgen die net over de grens in bijvoorbeeld Brasschaat of Essen gingen wonen.
Het ingrijpen van Wiebes heeft overigens ook onbedoelde effecten. Ondernemers die om niet-fiscale redenen vertrekken zijn de dupe. Nederland houdt namelijk maar beperkt rekening met de belastingen in het nieuwe woonland. De onderzoeker denkt dat de oplossing ligt in het jaarlijks belasting laten betalen door dga’s. Dat zou kunnen door geen onderscheid meer te maken tussen aandelenbelangen van minder en meer dan 5% en al het inkomen uit aandelen in box 3 te belasten.
Zowel het ingrijpen in 1996 als het herstel 2015 zijn lapmiddelen die het echte probleem niet aanpakken, aldus het FD.
