In een interview met Dr. Ruud van den Dool, hoofddocent aan de Universiteit van Amsterdam, bespraken we de uitdagingen en mogelijkheden om het Nederlandse belastingstelsel te hervormen. Samen met Van den Dool, die ook sectievoorzitter fiscale economie is, keken we naar hoe Het Nederlandse belastingtelsel niet alleen eerlijker maar ook efficiënter kan worden ingericht.
Van den Dool wijst onder andere op de polarisatie en de versnippering in het politieke landschap als belangrijke obstakels voor een afgewogen belastingstelsel. “Politieke partijen willen allemaal graag hun eigen kiezersgroep bedienen,” zegt hij. “Dit leidt tot besluiten die specifieke doelgroepen bevoordelen of benadelen, zonder rekening te houden met het grotere geheel.”
Complexiteit van de inkomstenbelasting
Een ander punt van kritiek is de complexiteit van de inkomstenbelasting, met name de heffingskortingen en toeslagen. “Sommige zijn inkomensafhankelijk, andere deels inkomensafhankelijk en een aantal zijn niet-inkomensafhankelijk,” legt Van den Dool uit.
Dit leidt tot merkwaardige fiscale effecten, zoals de situatie waarin meer werken per saldo minder oplevert. Hij pleit voor een vereenvoudiging van het systeem om deze problemen aan te pakken. “Als maatschappij hebben we nu meer dan ooit de dringende behoefte aan mensen die bereid zijn meer te gaan werken. Dan zie je dat een deelbelang in de weg staat van een beter stelsel voor BV Nederland.” Volgens Van den Dool zijn we gevangen in deelbelangen.
Landbouwvrijstelling en eigenwoningregeling
Van den Dool uit ook scherpe kritiek op de landbouwvrijstelling. Volgens hem toont deze regeling het gebrek aan daadkracht in de politiek, die ineffectieve regelingen zoals de landbouwvrijstelling niet afschaft. “Inmiddels bestaat die ‘tijdelijke’ regeling al meer dan honderd jaar, en ze kost dus twee miljard euro per jaar.”
Hij stelt dat de landbouwvrijstelling de neutraliteit van het fiscale stelsel aantast en strijdig is met het draagkrachtbeginsel. “Waarom moeten de vastgoedbezitters wel belasting betalen over waardestijging van hun bezit en de landbouwer niet?” vraagt hij zich af.
Ook de eigenwoningregeling, met name de renteaftrek, wordt door Van den Dool ter discussie gesteld. Hij vraagt zich af of het nog nodig is om eigenwoningbezit te stimuleren met deze faciliteit. “Het dilemma is duidelijk: een eens gegeven faciliteit terugnemen is heel lastig. Het is een verworven recht.”
Vestigingsklimaat en multinationals
Van den Dool is daarnaast kritisch over het pamperen van multinationals in Nederland. Hij stelt dat de daadwerkelijke economische bedrijvigheid die multinationals naar Nederland hebben gebracht, heel beperkt is. “Wat dat nu werkelijk voor Nederland heeft toegevoegd, behalve werk voor fiscalisten en juristen, daar kun je best kritisch op zijn,” zegt hij. Hij pleit voor een gelijkwaardige fiscale behandeling van multinationals en mkb-bedrijven om de concurrentie- en innovatiekracht van het Nederlandse mkb te verbeteren. “Het mkb bevindt zich in een relatief slechtere fiscale positie dan de multinational. Uiteindelijk is die keuze voor bevoordeling van de multinationals onverstandig geweest.”
Innovatiekracht en fiscale stimuleringsmaatregelen
Het belang van innovatiekracht voor de Nederlandse economie wordt tevens benadrukt. Hij stelt dat fiscale stimuleringsmaatregelen, zeker voor startups, weinig effectief zijn en pleit voor subsidieregelingen en lagere tarieven voor inkomstenbelasting om slim personeel aan te trekken. “Een middel om dat te bereiken, is het toepassen van lagere tarieven voor inkomstenbelasting,” zegt hij. Hij ziet ook mogelijkheden voor specifieke fiscale faciliteiten voor innovatieve werknemers. “Ik denk dat de belangen groot genoeg zijn om dit aan te pakken en dan is het slim om dat niet alleen in Nederland te doen, maar om tot een Europabrede regeling te komen.”
Het Nederlandse belastingstelsel moet eenvoudiger
Tot slot roept Van den Dool op tot een herziening van het Nederlandse belastingstelsel, waarbij minder rekening wordt gehouden met deelbelangen en meer aandacht uitgaat naar eerlijkheid en efficiëntie. Hij pleit voor een vereenvoudiging van de inkomstenbelasting, afschaffing van de landbouwvrijstelling en een gelijkwaardige fiscale behandeling van multinationals en mkb-bedrijven. Zijn visie biedt een helder perspectief op hoe Nederland kan komen tot een beter belastingstelsel dat bovendien recht doet aan alle burgers en bedrijven.
Dit interview verscheen eerder in Fiscaal Advies #3, 2025 en kun je binnenkort in z’n geheel teruglezen.
Nextens Naslag
Met Nextens Naslag ben je altijd op de hoogte van de laatste fiscale ontwikkelingen!
