Politieke onzekerheid drukt op het ondernemersvertrouwen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van ING onder ruim 500 zzp’ers en mkb’ers. Bijna één op de vijf ondernemers verwacht dat de verkiezingsuitslag een negatieve impact op het bedrijf heeft. Tegelijk nemen zorgen toe over VBAR, buffers en pensioen. Wat zegt dit over het investeringsklimaat richting 2026? En waar lopen organisaties nu op vast?
Ondernemersvertrouwen onder druk door politieke stilstand
ING signaleert dat het algemene sentiment verslechtert. Zzp’ers beoordelen hun financiële gezondheid minder vaak als “goed”. Mkb’ers zijn kritischer over hun buffers. Dit komt niet uit de lucht vallen. De combinatie van trage groei en politieke stilstand vergroot de onzekerheid. Daardoor schuiven investeringen naar achteren. Dat is zichtbaar in lagere bereidheid om langetermijnprojecten te starten. Bovendien voelt minder dan de helft zich goed geïnformeerd over relevante regels.
Negatieve impact verkiezingen op bedrijven: waar zit de pijn?
Ongeveer 20% van de ondervraagden verwacht een negatieve impact van de verkiezingen op het bedrijf. Slechts een kleine minderheid rekent op een positief effect. Zzp’ers weten het vaker niet dan mkb’ers, wat duidt op informatie-asymmetrie en afhankelijke opdrachtenstromen. Ondernemers ervaren intussen vertraging in besluitvorming en beleid. Ook sector-specifieke plannen blijven soms onduidelijk. Hierdoor wordt kapitaal langer geparkeerd, en lopen projecten vertraging op. Dat is ongunstig voor productiviteit en groei.
VBAR en handhaving vergroten de onzekerheid
De aangescherpte beoordeling van arbeidsrelaties (VBAR) weegt zwaar. Zzp’ers melden vaker zorgen over schijnzelfstandigheid en mogelijke herkwalificatie. Het handhavingsmoratorium is voorbij; toezicht is opgeschroefd. Tegelijk ligt er wetgeving om criteria explicieter te maken. Dat moet uiteindelijk duidelijkheid geven. Maar nu, in de overgangsfase, neemt het risico-bewustzijn toe en wordt contractering voorzichtiger. Voor organisaties met flexibele schillen werkt die onduidelijkheid door in kosten, planningen en compliance.
Structuurverschuiving: meer BV’s, andere fiscale keuzes
ING ziet dat startende zelfstandigen vaker voor de BV kiezen en minder voor de eenmanszaak. Redenen zijn vooral fiscaal en risicogedreven. Denk aan de afbouw van de zelfstandigenaftrek en de komst van de verplichte AOV (al uitgesteld). Deze keuze beïnvloedt cashflow, dividendbeleid en governance. Voor grotere opdrachtgevers verandert ook de risicobeoordeling. Contracten met BV’s vragen immers om andere waarborgen dan overeenkomsten met natuurlijke personen. Dit alles maakt de flexibele inzet duurder en complexer.
Langetermijnzorgen: pensioenopbouw en buffers
Een deel van de ondernemers bouwt geen pensioen op. Ook de AOV-dekking blijft achter, vooral bij zzp’ers. Dat vergroot de kwetsbaarheid op de middellange termijn. Voor bedrijven met veel zelfstandigen in de keten is dat geen randzaak. Continuïteitsrisico’s kunnen doorwerken in planning, tarieven en kwaliteitsbewaking. Voor bedrijven die afhankelijk zijn van gespecialiseerde inhuur, wordt die kwetsbaarheid een strategische factor.
Wat betekent dit voor het investeringsklimaat in 2026?
Alles bij elkaar stapelen de signalen zich op: politieke onzekerheid, scherpere arbeidsrelatieregels, krappe buffers. Het netto-effect is uitstelgedrag. Projecten die wachten op duidelijk beleid, schuiven door. Kosten gaan eerder omhoog dan omlaag. En talent dat zekerheid zoekt, overweegt sneller loondienst. De verkiezingsuitslag kan dit beeld kantelen, maar alleen als beleidskeuzes snel en helder landen. Tot die tijd blijft het ondernemersklimaat broos.
Conclusie: helder beleid is vereist!
Het ING-onderzoek laat een duidelijke trend zien: negatieve impact verkiezingen op bedrijven is voor veel ondernemers een reëel scenario. De combinatie van VBAR-onzekerheid, druk op buffers en uitgestelde keuzes remt de investeringsmotor. Voor corporate organisaties betekent dit een voorzichtiger markt met hogere transactiekosten en meer contractuele complexiteit. Wie naar de macro-lijn kijkt, ziet vooral één ding: helder beleid is nu de belangrijkste groeifactor.
Wil je exact weten welke impact de verschillende verkiezingsprogramma’s hebben op ondernemend Nederland? Lees dan ook ons artikel over de doorberekening van de verschillende programma’s door het CPB.
Heb jij ook vragen over de VBAR?
