De AOW drukt steeds zwaarder op de rijksfinancien. In 2024 bedroegen de uitgaven 52 miljard euro. Daarvan kwam 57 procent uit algemene middelen. Daarom ligt afschaffing van de AOW-premievrijstelling nu op tafel. Dit raakt vooral AOW’ers met aanvullend inkomen. Hun nettoverlies kan oplopen tot ruim 14 procent. Alleenstaanden en samenwonenden met uitsluitend AOW gaan juist iets vooruit.
Waarom de AOW-premievrijstelling ter discussie staat
De AOW is een omslagstelsel. Werkenden betalen premies voor de lopende uitkeringen. Sinds 2001 groeit de bijdrage uit belastinggeld sterk. In 2024 ging 5,7 procent van alle overheidsuitgaven naar de AOW. Het premietarief is in de praktijk 17,9 procent. Er geldt een premiegrens van 38.441 euro in 2025. De heffingsgrondslag groeit beperkt. Ook hogere heffingskortingen drukken de premieopbrengst. Hierdoor neemt de fiscalisering toe. Zonder rijksbijdrage was het Ouderdomsfonds in 2024 al in mei uitgeput.
Wat betekent afschaffing van de AOW-premievrijstelling in 2025?
Vervalt de vrijstelling volledig, dan betalen 67-plussers AOW-premie. Boven of op de premiegrens betekent dat maximaal 6.880 euro per jaar. Dat is 573 euro per maand. Door de netto-nettokoppeling stijgt de bruto-AOW om het nettobedrag te behouden. Het bruto-inkomen wordt dus hoger, zonder extra koopkracht. Dit vermindert wel het verzilveringsprobleem bij de ouderenkorting. Bovendien geldt dan de volledige algemene heffingskorting, inclusief het AOW-deel. Dat AOW-deel loopt op naar 3.068 euro.
Inkomenseffecten per huishouden
Samenwonenden met uitsluitend AOW
De bruto-AOW stijgt met 279 euro per maand. Het stel kan de ouderenkorting volledig verzilveren. Het netto-inkomen neemt toe met 174 euro per maand. Dat is 7,8 procent. Ook stijgt per persoon het AOW-deel van de algemene heffingskorting van 1.536 naar 3.068 euro.
Samenwonenden met aanvullend inkomen
Heeft een partner aanvullend inkomen, dan is 17,9 procent AOW-premie verschuldigd tot aan de premiegrens. Het voordeel van extra verzilvering is dan beperkter. Bij meer dan 487 euro aanvullend bruto per maand daalt het netto-inkomen. De progressie in de belasting versterkt dit. De algemene heffingskorting en de ouderenkorting nemen af bij hogere inkomens.
De verdeling van het aanvullende inkomen over beide partners is dus bepalend. Ligt al het inkomen bij één partner, dan is het maximale nettoverlies circa 8 procent. Is het inkomen gelijk verdeeld, dan kan het verlies oplopen tot zelfs ruim 14 procent. Vanaf meer dan 2.000 euro aanvullend inkomen is het verschil aanzienlijk groter.
Alleenstaande
De alleenstaande AOW is 70 procent van het nettominimumloon. Bij afschaffing stijgt de bruto-AOW met 302 euro per maand. Zonder aanvullend inkomen neemt het netto-inkomen toe met 35 euro per maand. Dat is 2,2 procent. Al vanaf 99 euro aanvullend bruto per maand daalt het netto-inkomen. Dit verlies kan oplopen tot 12 procent.
Beleidsrichting en politieke realiteit
De Studiegroep Begrotingsruimte stelt voor dat ook AOW’ers premie gaan betalen. Dat verbetert de houdbaarheid van de overheidsfinancien. Gezien de grote inkomenseffecten ligt een gefaseerde invoering voor de hand. Denk aan vijftien tot twintig jaar. Tegelijk is brede politieke steun onzeker. Het grijze electoraat is groot en groeiende.
Stapsgewijze aanpak ligt voor de hand
De AOW-last verschuift al jaren richting algemene middelen. Afschaffing van de AOW-premievrijstelling past in die trend. De maatregel herverdeelt echter fors. Paren en alleenstaanden met uitsluitend AOW gaan iets vooruit. Huishoudens met aanvullend inkomen leveren juist in. Bij een gelijke verdeling van dat inkomen kan het verlies oplopen tot ruim 14 procent. Een stapsgewijze aanpak ligt daarom voor de hand, maar politieke acceptatie blijft onzeker.
Wil je meer weten over AOW?
