Nu het seizoen van de belastingaangiftes weer is begonnen, onderzoekt de Belastingdienst nieuwe manieren om correcte aangiftes te stimuleren. Uit onderzoek blijkt dat belastingkortingen een effectieve prikkel zijn, maar duur in uitvoering. Een goedkoper alternatief is het verloten van kortingen, wat vergelijkbare resultaten oplevert.
Beloningen verhogen naleving van belastingregels
Het Kenniscentrum Psychologie en Economisch Gedrag (KPEG), onderdeel van de Universiteit Leiden, voerde in opdracht van de Belastingdienst een studie uit naar de invloed van belastingkortingen op de juistheid van aangiftes. Dit sluit aan bij de bredere wens van de fiscus om naleving niet alleen via controles en sancties af te dwingen, maar ook door klantvriendelijke methoden en positieve prikkels te benutten.
De onderzoekers ontdekten dat belastingplichtigen die een vooringevulde aangifte kregen waarin hun inkomen te laag stond, eerder geneigd waren deze correct te wijzigen als ze een belastingkorting in het vooruitzicht hadden. Opvallend was dat een korting van 26% het meest effectief was, terwijl hogere en lagere kortingen minder effect hadden op de naleving.
Loting als kostenbesparend alternatief
Hoewel belastingkortingen effectief blijken, is het financieel onhaalbaar om iedereen te belonen. Daarom werd in een tweede experiment onderzocht of een lotingsmechanisme een vergelijkbaar effect kan hebben. In deze proef kreeg een deel van de deelnemers gegarandeerd 26% korting bij een correcte aangifte, terwijl anderen slechts een kans van 1 op 10 hadden op deze beloning.
De resultaten toonden aan dat de loting net zo effectief was als de gegarandeerde korting. Dit suggereert dat het verloten van belastingkortingen een haalbaar en kostenefficiënt middel kan zijn om correcte aangiftes te bevorderen.
Belastingmoraal en toekomstperspectief
Uit het onderzoek bleek dat kortingen geen invloed hadden op het vertrouwen in de Belastingdienst, wat vooraf wel werd verwacht. Wel nam bij sommige proefpersonen de intrinsieke motivatie om belastingregels correct na te leven licht toe.
In een reactie laat de Belastingdienst weten dat de resultaten laten zien dat belastingkortingen, en met name een lotingsmechanisme, doeltreffend kunnen zijn om de naleving te verbeteren. De fiscus zal nu onderzoeken of en hoe deze inzichten in de praktijk kunnen worden toegepast. Of de Belastingdienst binnenkort zijn eigen ‘belastingloterij’ introduceert, blijft voorlopig nog de vraag.
Bezwaar maken tegen een belastingaanslag of beslissing?
Vanaf 2025 kan dit ook digitaal.
