De overheid moet uitkijken dat het niet te gemakkelijk wordt om gegevens van burgers uit te wisselen tussen verschillende instanties. De plannen die er liggen zouden wel eens te ver kunnen gaan, zegt de toezichthouder voor privacy, de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). De waakhond doet een oproep aan de Eerste Kamer om het wetsvoorstel met de plannen niet aan te nemen.
In strijd met grondwet
AP-voorzitter Aleid Wolfsen noemt de toeslagenaffaire als voorbeeld om aan te geven hoe mensen in de knel kunnen komen. Dit wetsvoorstel gaat verder. Het wetsvoorstel Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden (WGS) gaat volgens Wolfsen ook verder dan het stevig bekritiseerde antifraudesysteem Syri. Het systeem waarmee de overheid onder meer fraude met uitkeringen wilde opsporen.
De Eerste Kamer vroeg de Autoriteit Persoonsgegevens om advies over het wetsvoorstel. Ook de Raad van State zal nog voorlichting geven alvorens erover gestemd wordt. De Raad van State gaf eerder al aan dat de wet mogelijk in strijd is met het grondwetsartikel over privacybescherming van burgers, schrijft Trouw.
Massasurveillance
Onder de zogenaamde samenwerkingsverbanden vallen allerlei instanties. Bijvoorbeeld het Regionaal Informatie en Expertise Centrum, waarin politie, openbaar ministerie, de Belastingdienst en de IND samenwerken in de bestrijding van ondermijnende criminaliteit. Daar mogen ook private banken aan meedoen in de strijd tegen witwassen.
Andere voorbeelden zijn de Zorg- en Veiligheidshuizen, het Financieel Expertisecentrum of de Infobox Crimineel en Onverklaarbaar Vermogen. Volgens de AP-voorzitter is het problematisch dat zoveel instanties de gevoelige informatie van burgers delen. Zeker wanneer die burgers niets kunnen hebben gedaan. “Hier ligt het risico van massasurveillance op de loer”, zegt Wolfsen.
Open deur
Het grootschalig delen van gegevens moet een ‘zwaarwegend algemeen belang’ staat in de wet. Maar er staat niet duidelijk omschreven wat de reikwijdte van die belangen is. Daarbij mag de regering zonder tussenkomst van het parlement de lijst van deelnemende instanties uitbreiden. Dat zet de deur open voor ‘onbegrensde surveillance’ door een ‘onbegrensd aantal partijen’, waarschuwt de toezichthouder.
De wet werd vlak voordat het kabinet opstapte vanwege het toeslagenschandaal aangenomen door de Tweede Kamer. De fracties van D66, GroenLinks, SP, PvdD, Denk en Van Kooten-Arissen stemden in de Tweede Kamer tegen de wet, aldus Trouw.
