Er dreigt mogelijk een miljardengat in de rijksbegroting. Opvallend genoeg heeft het gat van €10 miljard nog nauwelijks tot ophef geleid in de Tweede Kamer. Tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen werd geen groot punt gemaakt van het gebrek aan middelen. Dat betekent dat het plan van ruim €23 miljard voor het energieplafond kan worden doorgezet terwijl het kabinet hooguit de helft van de financiering rond heeft. Dat is hoogst ongebruikelijk in politiek Den Haag.
Energieplafond
Aan het begin van de tweedaagse beschouwingen maakten enkele oppositiepartijen nog wel bezwaar. PvdA-Kamerlid Henk Nijboer noemde het onacceptabel om over een begroting te spreken met gaten. Volgens eenpitter Pieter Omtzigt ‘dient het kabinet helemaal geen begroting in’. Tony van Dijck (PVV) noemde het een ‘puinhoop’. Maar niemand pakte echt door.
Voor de eerste 1200 kuub gas en 2900 kilowattuur stroom betalen huishoudens volgend jaar een maximaal tarief. De schatkist betaalt het verschil. Dat komt met de marktprijzen van september op ruim €23 miljard. Er zijn echter ook scenario’s waarin de rekening oploopt naar €40 miljard. Er werd tijdens de beschouwingen nauwelijks gesproken over het verhogen van belastingen of het bezuinigen op uitgaven. Mede doordat het nog onduidelijk is hoeveel het precies gaat kosten.
Staatschuld
Het pakket financieren met een hogere staatsschuld lijkt voordehandliggend. VVD’er Eelco Heinen noemde wel even het woord bezuinigen, maar zei daarna: ‘Dan kan het ook in de staatsschuld lopen.’ Wat Nijboer betreft is die route ook bespreekbaar. Steven van Weyenberg van D66 is het daarmee eens en benadrukte hoe extreem laag de schuld momenteel is: namelijk onder de 50% van het bbp.
Maar D66 en VVD hielden ook een slag om de arm. ‘Uiteindelijk hebben we geen onbegrensde mogelijkheden.’ stelde Van Weyenberg. Pieter Grinwis van de ChristenUnie verwees naar het Verenigd Koninkrijk waar de markten het land afstraften na presentatie van ongedekte miljardenuitgaven. ‘De dekking is geen klein vraagstuk’, aldus Grinwis.
Marginale belastingdruk
Bovendien was de zogeheten ‘marginale belastingdruk’ onderwerp van discussie. Zo bleek uit recente kabinetsstukken dat deze voor sommige groepen onbedoeld omhooggaat. Dit komt doordat toeslagen zijn verhoogd en doordat mensen het recht op toeslagen verliezen wanneer ze meer gaan verdienen. In sommige situaties houden mensen minder dan een dubbeltje over van elke euro die ze erop vooruitgaan. De hogere druk speelt vooral bij inkomens tussen de €30.000 en €40.000.
Kamerbreed maakt men zich daar zorgen over. Een dag extra werken loont nauwelijks doordat de ‘heffingskorting’ in de belasting lager wordt naarmate iemand meer verdient. Op hetzelfde moment worden de toeslagen afgebouwd bij vooral hogere inkomens. Volgens VVD’er Heinen is het probleem niet los te zien van nivellering. Boven een bepaalde drempel daalt de heffingskorting snel. Door minder snel af te bouwen houden middeninkomens meer over. Maar de keerzijde daarvan is dat ook hogere inkomens profiteren.
Volgens Nijboer kan het probleem worden aangepakt door de minimumlonen te verhogen. Zo zijn er minder toeslagen nodig. Dit wil hij bekostigen door vermogen zwaarder te belasten, aldus het FD.
