De belastingregeling waarmee mensen met een sterk wisselend inkomen kunnen voorkomen dat ze onevenredig veel belasting moeten betalen, staat op het punt te verdwijnen. Ondanks de weerstand van ondernemers en oppositie van deskundigen wil het kabinet de middelingsregeling toch afschaffen.
Compensatie progressief stelsel
De middelingsregeling in box 1 biedt belastingbetalers de mogelijkheid een herberekening te maken op basis van het gemiddeld inkomen over drie jaar. Iemand die een of meerdere jaren in het hoge belastingtarief valt maar gemiddeld meestal in het lage tarief, hoeft dan minder belasting te betalen. De belastingbetaler in kwestie wordt zo gecompenseerd voor het nadeel van het progressieve Nederlandse belastingstelsel.
Rechtvaardiger belastingstelsel
Het plan om de regeling af te schaffen veroorzaakte geen ophef in de Tweede Kamer. Bij de mondelinge behandeling van het Belastingplan 2023 bleef de afschaffing buiten beschouwing. Dat maakt dat ook staatssecretaris Marnix van Rij in zijn reactie op de inbreng van de Tweede Kamer weinig aandacht hoeft te besteden aan de afschaffing.
Er mag dan geen ophef zijn in de Kamer maar kritiek is er wel. Belangenbehartigers en fiscalisten zijn verbaasd dat het kabinet de eenvoudige regeling wil afschaffen die naar hun mening enkel bijdraagt aan een rechtvaardiger belastingstelsel. Een stelsel waarin iedereen naar draagkracht bijdraagt.
21.000 ondernemers
Ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland becijferen dat circa 21.000 bedrijven baat hebben bij de middelingsregeling. De achterban van de organisatie zou de regeling dan ook graag behouden. Simpelweg omdat ze jaren kennen waarin het goed gaat en jaren waarin de resultaten tegenvallen.
Zeker tijdens de coronapandemie werd duidelijk hoe goed de regeling werkt, stelt ook voorzitter Frank Alfrink van ZZP Nederland. Hij ziet dat het opdoeken van de regeling bovenop de versnelde afbouw van de zelfstandigenaftrek komt. ‘En dat voor een kabinet dat zegt zelfstandige ondernemers de ruimte te geven.’
Evaluatie
De afschaffing past in het kabinetsvoornemen om het belastingstelsel te vereenvoudigen. Het stelsel zou niet doeltreffend en doelmatig zijn. Uit een evaluatie in 2018 bleek dat slechts 15% van de mensen die recht hadden op middeling daar ook gebruik van maakte. Dat is volgens critici overigens niet zo gek. De fiscus brengt de regeling nauwelijks onder de aandacht. Bovendien kostte het tot voor kort vrij veel moeite om middeling aan te vragen. Wel erkennen de criticasters dat de regeling minder doeltreffend is vanwege de kortingsheffingen die iemand misloopt wiens inkomen sterk wisselt.
Draagkracht
Maar in plaats van afschaffing zou de oppositie liever zien dat de regeling wordt aangepast. Gerard Meussen bijvoorbeeld, hoogleraar belastingrecht aan de Radboud Universiteit en wetenschappelijk adviseur van accountant- en adviesorganisatie BDO, pleit ervoor ook de afbouw van de heffingskortingen te compenseren, omdat daar een aanzienlijk deel van de progressiviteit van het belastingstelsel in schuilt. Bovendien zou het helemaal niet ingewikkeld moeten zijn voor de fiscus om de middeling automatisch toe te passen bij iedereen die daar profijt van heeft.
Volgens Meussen is het dan ook opvallend dat het kabinet met geen woord rept over het draagkrachtbeginsel. De gevolgen van de afschaffing zijn wat hem betreft dan ook zo uit te tekenen. ‘Over twee of drie jaar zullen er weer allerlei gevallen zijn van mensen die vinden dat ze oneerlijk zijn behandeld, net als bij de toeslagenaffaire. Die kunnen dan nergens meer op terugvallen en blijven zitten met een gevoel van onrechtvaardigheid.’
Kleine beurs
Edwin Heithuis, hoogleraar belastingrecht aan de UvA en eveneens verbonden aan BDO stelt dat de afschaffing vooral mensen met een kleine beurs zal raken. ‘Mensen die één jaar een hoog inkomen hebben, bijvoorbeeld doordat ze een letselschade-uitkering krijgen, worden het hardst getroffen.’ In antwoord op vragen van de VVD schreef Van Rij dat ondernemers inkomensschommelingen kunnen blijven dempen door verliesverrekening en het treffen van voorzieningen.
‘Dat is helemaal beside the point’, reageert Heithuis. ‘Alsof je verlies kunt maken om de belasting te verlagen en voorzieningen een ventieltje zijn waaraan je naar believen kunt draaien.’, aldus de hoogleraar tegenover het FD.
Meer weten over het Belastingplan 2023?
Lees verder in Naslag ›
