De Belastingdienst loopt risico bij het innen van vijf belastingen die een derde van de jaarlijkse inkomsten vertegenwoordigen. Uit interne stukken blijkt dat zowel de uitvoering als handhaving van de belastingwetgeving tekortschieten. Dit vormt een gevaar voor de Nederlandse schatkist.
Interne stukken
De dienst erkent dat de continuïteit van belastingopbrengsten in gevaar kan komen door niet-adequate uitvoering van massale processen, zoals aanslagvaststelling en vorderingsinning. Gebrekkig toezicht leidt mogelijk tot onvoldoende belastingbetaling door burgers en bedrijven.
Deze informatie is afkomstig uit interne rapporten, genaamd compliance maps, die de Belastingdienst jaarlijks opstelt. Een recente compliance map benoemt hoge risico’s bij vijf belastingen en gebreken in uitvoering en handhaving bij andere belastingen.
Experts binnen de Belastingdienst hebben deze problemen geïdentificeerd, naast eerdere onthullingen over verouderde ICT-systemen die de overheidsfinanciën binnen drie jaar in gevaar kunnen brengen. De complexiteit van belastingwetgeving is ook toegenomen, zelfs bij eerder eenvoudige belastingen, wat opmerkelijk is volgens de dienst, schrijft NRC.
€25 miljard
Bestaande wetgeving sluit niet altijd aan op de “economische realiteit”. Belastingheffing op inkomsten uit internetverkoop en crypto-valuta is ontoereikend. Daarnaast moet de dienst grote aantallen correcties verwerken, zoals bezwaren, beroepen en belastingteruggaven, terwijl er sprake is van een personeelstekort.
Deze problemen hebben gevolgen voor het innen van belastingschulden. De openstaande belastingschuld van burgers en bedrijven is fors gestegen tot 44 miljard euro. Een deel hiervan is belastinguitstel tijdens de coronapandemie, maar al vóór 2020 stond er €25 miljard euro open.
Definitief mislopen
Volgens het ministerie van Financiën gaat het onder andere om lopende bezwaarprocedures (9,5 miljard euro) en niet-betaalde vorderingen waarbij aanmaningen en dwangmiddelen nodig zijn (6,5 miljard). De compliance maps geven aan dat er risico bestaat dat de Belastingdienst een deel van deze inkomsten definitief misloopt. Het ministerie meldt dat jaarlijks 0,6 procent van alle belastingen definitief oninbaar blijkt, wat voor 2023 neerkomt op 2 miljard euro.
Beleid
Daarnaast worden door risico’s bij uitvoering en handhaving ook miljarden aan belastingen niet geïnd doordat de Belastingdienst ze simpelweg niet ‘ziet’. Dit nalevingstekort komt vooral voor in het midden- en kleinbedrijf. In 2023 wordt geschat dat de dienst daar 4,7 miljard euro misloopt. Het ministerie benadrukt dat dit slechts 4,3 procent is van de totale verwachte inkomsten, en dat de belastingmoraal bij particulieren nog hoger ligt (0,4 procent niet-naleving).
Staatssecretaris Marnix van Rij (Fiscaliteit, CDA) heeft een brief gestuurd naar de Tweede Kamer waarin hij benadrukt dat de compliance maps slechts één van de hulpmiddelen zijn om beleid op te baseren. Hij geeft aan dat de compliance map geen alleenstaand en allesbepalend instrument is dat de Belastingdienst gebruikt om keuzes te maken, aldus NRC.
