Nederland kent flink wat bijzondere fiscale regelingen. Ons belastingstelsel telt minstens 130 fiscale subsidies. Er zijn jaarlijks tientallen miljarden mee gemoeid. Het is echter niet bekend in hoeverre de regelingen bijdragen aan de beoogde doelen. Bovendien worden de fiscale subsidies maar zelden aangepast of afgeschaft als uit evaluaties blijkt dat ze ondoelmatig zijn.
Vraag om aandacht
Zo luiden de conclusies van het Instituut voor Publieke Economie (IPE). De onafhankelijke economische denktank deed onderzoek naar de evaluaties van fiscale regelingen en het vervolg op die evaluaties. De belastingtegemoetkomingen variëren van de hypotheekrenteaftrek tot de kamerverhuurvrijstelling en van de teruggave van de motorrijtuigenbelasting voor sommige voertuigen tot de innovatiebox.
‘We willen met ons onderzoek aandacht vragen voor fiscale subsidies waarvan is aangetoond dat ze niet doelmatig zijn zonder dat de politiek daar iets mee doet’, zegt directeur Vinzenz Ziesemer van het IPE. Uit het onderzoek blijkt dat veel regelingen tot nu toe nooit zijn geëvalueerd. Op de begroting die op Prinsjesdag zal worden aangeboden aan de Tweede Kamer is ruim €120 miljard uitgetrokken voor de fiscale uitzonderingen. Dat is meer dan alle indirecte belastingen.
110 regelingen onderzocht
Voor het onderzoek heeft IPE naar €45 miljard van de €120 miljard gekeken. Heffingskortingen in de inkomstenbelasting en vrijstellingen van energiebelasting zijn buiten beschouwing gelaten. Volgens de denktank zijn dit namelijk onderdelen van de heffingsstructuur en geen fiscale subsidies. De fiscale facilitering van pensioenen is eveneens niet meegenomen, dit zou vanwege het enorme bedrag dat hiermee gemoeid is de andere resultaten vertroebelen.
Het IPE keek naar 110 regelingen in totaal. Daarvan zijn 56 nooit geëvalueerd. 26 regelingen werden wel geëvalueerd maar zonder conclusie over doelmatigheid. Simpel gezegd betekent dit dat van €30 miljard onzeker is of die doelmatig wordt besteed. Bovendien blijkt uit het onderzoek dat veertien regelingen waarmee zo’n €3,6 miljard is gemoeid, maar deels doelmatig zijn. Ten slotte zijn negen subsidies (€7,4 miljard) als niet doelmatig beoordeeld, schrijft het FD.
Eigen woning
De grootste ondoelmatige fiscale subsidies hebben te maken met de eigen woning. Namelijk de hypotheekrenteaftrek en de aftrek wegens geen of geringe eigenwoningschuld. De hypotheekrenteaftrek mag dan wel iets zijn afgebouwd, toch blijft vanaf 2023 een aftrek staan tegen een belastingpercentage van 37,05%. De aftrek wegens geen of geringe eigenwoningschuld (Wet Hillen) wordt over dertig jaar afgebouwd. Het eigenwoningforfait blijft ondanks de ondoelmatigheid ongewijzigd.
De overige niet doelmatige regelingen zijn de giftenaftrek in zowel inkomsten- als winstbelasting, de aftrek specifieke zorgkosten, de schenk- en erfbelasting faciliteiten voor goede doelen, de eenmalige vrijstelling in de schenk- en erfbelasting voor de eigen woning (ook wel de jubelton genoemd) en de aftrek voor scholingsuitgaven. De aftrek van scholingsuitgaven is al afgeschaft en de afschaffing van de jubelton is aangekondigd door het kabinet, aldus het FD.
