De scheiding
Ruud en Hetty zijn begin jaren negentig getrouwd onder huwelijkse voorwaarden. Ruud is ondernemer, Hetty heeft altijd voor de kinderen gezorgd. Alle bezittingen, zowel zakelijk als privé, staan op naam van Ruud. Het betreft een onderneming en een woning met een mooie overwaarde. Onlangs heeft Hetty aangegeven te willen scheiden.
Huwelijkse voorwaarden
In het kader van de echtscheiding worden de huwelijkse voorwaarden opgezocht. Zowel Ruud als Hetty wisten eigenlijk niet meer wat daar nu precies in stond. In dergelijke situaties vraag ik vaak naar de achterliggende reden van de huwelijkse voorwaarden. Als partijen daar dezelfde gedachten over hebben, kan dit een mooi startpunt zijn. Voor Ruud en Hetty bleek dit niet het geval. Volgens Hetty is de reden het privévermogen beschermen bij een eventueel faillissement van de onderneming, terwijl het volgens Ruud voor de bescherming van de onderneming bij een scheiding was. Twee nogal verschillende uitgangspunten.
Bestudering van de huwelijkse voorwaarden leert dat iedere gemeenschap is uitgesloten. Er zijn dus strikt gescheiden vermogens. Het gevolg is dat in principe het volledige vermogen aan Ruud toekomt.
Het verrekenbeding
Wel is er een periodiek verrekenbeding in de huwelijkse voorwaarden opgenomen. Dat houdt in dat jaarlijks het overgespaarde inkomen, inkomen dat overblijft nadat alle kosten voor de huishouding zijn betaald, bij helfte wordt gedeeld. Op die manier kon Hetty toch privévermogen opbouwen, mits er sprake was van overgespaard inkomen en er daadwerkelijk jaarlijks werd verrekend.
Ruud en Hetty hebben tijdens hun huwelijk echter nooit uitvoering gegeven aan het periodieke verrekenbeding. Dit komt in de praktijk vaak voor, het is eerder regel dan uitzondering. De wetgever heeft voor dergelijke situaties een bepaling opgenomen in de wet. Al het aanwezige vermogen wordt dan geacht te zijn gevormd uit hetgeen verrekend had moeten worden, behoudens tegenbewijs. Hetty heeft hiervan gehoord en wil daarom alles 50-50 delen.
Ruud voelt daar helemaal niets voor. Volgens hem ging tijdens het huwelijk altijd alles op, er was nooit wat over. Het volledige inkomen ging op aan de kosten van de huishouding. Hetty geeft toe dat dit inderdaad het geval was, sparen was nooit mogelijk. Voor Hetty is het dan ook maar de vraag of de wettelijke fictie met betrekking tot het niet uitgevoerde periodieke verrekenbeding überhaupt nog enig vorderingsrecht geeft. Voor Hetty voelt dit allemaal wel heel erg wrang. Het lijkt erop dat ze na circa 25 jaar huwelijk met lege handen achterblijft.
Inkomensbegrip
Bij het doornemen van de huwelijkse voorwaarden komt ook het inkomensbegrip aan bod. Belangrijk, want de definitie hiervan maakt of er wel of geen sprake is van overgespaard inkomen. Ruud is ondernemer en heeft een zekere vrijheid in het bepalen van zijn inkomen. Ruud geeft echter aan dat het genoten inkomen echt het maximale was; eventuele gelden die in de onderneming bleven zitten waren echt nodig voor de continuïteit van de onderneming. In de huwelijkse voorwaarden kun je hier afspraken over maken. In de situatie van Ruud en Hetty is hier helaas nauwelijks aandacht aan besteed. Een extra stukje onzekerheid in de scheiding en voer voor discussies.
Periodiek onderhoud
De situatie van Ruud en Hetty laat zien dat het niet up-to-date houden van huwelijkse voorwaarden tot vervelende situaties kan leiden. Voor ons als adviseurs is het van belang inzage te hebben in de huwelijkse voorwaarden. Op het moment van scheiding, maar bij voorkeur al tijdens het huwelijk. Een huwelijk is niet statisch; situaties en wensen van partijen wijzigen. Maak de inhoud van de huwelijkse voorwaarden bespreekbaar en krijg zo helder of deze nog wel aansluiten bij de bedoeling van partijen. Is sprake van achterstallig onderhoud? Betrek de notaris bij de advisering en voer indien nodig alsnog het onderhoud uit. En… maak niet de fout daar te stoppen. Ook dan geldt namelijk dat situaties en wensen door verloop van tijd veranderen, dus blijf periodiek onderhoud uitvoeren!
