Veel partijen willen de hypotheekrenteaftrek versoberen of beëindigen. Klinkt daadkrachtig, maar fiscalisten wijzen op één groot gat: als in het nieuwe box-3-stelsel rente op alle schulden aftrekbaar wordt, kunnen vermogende huiseigenaren een deel van het voordeel simpelweg verplaatsen. Dan is afschaffen in box 1 vooral symboolpolitiek.
Wat speelt er?
De hypotheekrenteaftrek hoort nu bij box 1 (werk en woning). Politieke plannen richten zich op afbouw. Tegelijk ligt er een wetsvoorstel voor box 3 (vermogen) waarin rente op schulden aftrekbaar wordt. Dat geldt voor beleggingsleningen, een lening voor een tweede woning en – zonder nadere begrenzing – mogelijk ook voor constructies waarbij de eigenwoningschuld wordt “omgehangen” naar box 3.
Ambtenaren van Financiën hebben Kamerleden al meegegeven: reken er bij doorrekeningen op dat een deel van de renteaftrek simpelweg verhuist. Het Centraal Planbureau zal beleidsvoorstellen dus lager waarderen als deze weglek niet wordt afgedicht.
Waarom knellen de details?
- Schulden met meerdere doelen. In de praktijk lopen woon-, consumptieve en beleggingsdoelen door elkaar. Uitsluiten van de eigen woning in box 3 klinkt eenvoudig, maar vereist fijnmazige toerekening en administratie.
- Gelijke monniken, gelijke kappen. Fiscalisten vinden het lastig uitlegbaar dat rente op een tweede huis of belegging wél aftrekbaar is, terwijl de eigen woning wordt uitgezonderd. Dat wringt politiek én fiscaal.
Wat zeggen fiscalisten?
Diverse hoogleraren en adviseurs betogen dat afschaffing van de hypotheekrenteaftrek pas logisch is als de renteaftrek in box 3 tegelijk wordt begrensd of herontworpen. Anderen schuiven een alternatief naar voren: laat de renteaftrek bestaan, maar belast gerealiseerde waardestijgingen bij verkoop. Hoe dan ook: zonder aanpassing in box 3 blijft het voordeel voor vooral vermogende huishoudens deels intact.
Impact voor adviseurs en fiscalisten
- Scenario’s doorrekenen. Bij klanten met vermogen in box 3 kan het fiscale optimum verschuiven. Maak nu al rekenvarianten voor verschillende box-3-uitwerkingen.
- Leningsetikettering op orde. Verwacht strengere eisen aan het scheiden/splitsen van gemengde leningen. Dossiervorming en onderbouwing worden belangrijker.
- Tweede woning vs. eigen woning. Let op mogelijk uiteenlopende behandeling van rente; dit beïnvloedt financieringskeuzes en cashflow.
- Communiceer over onzekerheid. Politiek kan nog bijsturen (bijv. expliciete uitsluiting eigen woning in box 3). Manage verwachtingen bij klanten.
Wat kan de politiek doen?
- Dichtzetten van box-3-renteaftrek voor (deels) eigenwoningschulden, inclusief regels voor gemengde leningen.
- Uniformering van renteaftrek: óf breder toestaan, óf breder beperken – maar dan consistent over woning, tweede huis en beleggingen.
- Alternatief: heffing bij realisatie (bij verkoop) op waardestijging van de woning, in ruil voor behoud/versobering van renteaftrek.
