Het advies van de Commissie Regulering van Werk, onder leiding van oud-topambtenaar Borstlap, luidt: de belastingvoordelen voor zelfstandigen moeten verdwijnen. Dat betekent dat onder meer de zelfstandigenaftrek geleidelijk zal worden afgebouwd.
Ongelijkheid
De steeds groter wordende ongelijkheid op de arbeidsmarkt is schadelijk voor de mensen en de economie, stelt het rapport. Zo durven flexwerkers bijvoorbeeld niet aan kinderen te beginnen of kunnen ze vanwege de onzekerheid geen huis kopen. Ze missen daarnaast ook nog eens de boot als het gaat om belastingvoordelen waar zelfstandigen wel een beroep op kunnen doen. De zogenaamde fiscale ondernemersfaciliteiten zoals de zelfstandigenaftrek.
Allemaal onbekende zorgen voor mensen met een vast contract. Om deze ongelijkheid aan te pakken adviseert de commissie om iedereen gelijk te behandelen. Alle werkenden moeten gelijke basisrechten en plichten krijgen. Het idee is dat iedereen die werkt voor een organisatie of onderneming een werknemer is. Zelfstandig ben je pas wanneer de opdrachtgever kan aantonen dat de persoon in kwestie daadwerkelijk als zelfstandige werkt. Daar zitten een hoop arbeidsrechtelijke en fiscale adviezen aan vast.
Misgelopen inkomsten
De fiscale voordelen voor zelfstandigen, zowel zelfstandige ib ondernemers als dga’s, leiden tot lagere collectieve inkomsten uit belastingen en premies. Het gaat om flinke bedragen zeker gezien de enorm gestegen hoeveelheid zelfstandigen. De misgelopen inkomsten van de twee grootste ondernemersfaciliteiten, de zelfstandigenaftrek en de mkb-winstvrijstelling, is opgelopen van circa 1,4 miljard euro in 2004 naar circa 3,8 miljard euro in 2019.
Dit zou op zichzelf geen probleem hoeven zijn wanneer dit de collectieve welvaart in Nederland zou verhogen. Maar de commissie betwijfelt of dat het geval is. De maatstaf die daarvoor wordt gebruikt is het effect van het toenemend aantal zelfstandigen op innovatie, concurrentie en nieuwe producten en diensten. De evaluatie geeft aan dat er geen positieve correlatie is tussen investeringen in innovatie en het aantal zelfstandigen in een sector, aldus het rapport.
Belastingvoordeel bij gebruik van kapitaal
Daarom moeten de belastingvoordelen voor zelfstandigen en dga’s aansluiten bij het gebruik van kapitaal in de onderneming stelt de commissie. Dit zou zomaar nadelig kunnen uitpakken voor zelfstandigen die alleen werken en niet veel investeren in hun onderneming. Op die manier kan men niet of nauwelijks gebruik maken van de te creëren belastingvoordelen.
Maar de huidige verschillende fiscale regimes zorgen ook voor een ongelijke behandeling van arbeidsinkomen. Bijvoorbeeld in de vergelijking tussen een zelfstandige ib ondernemer en een dga. Een zelfstandige met arbeid als voornaamste bron van inkomen die niet of weinig investeert in zijn onderneming, wordt te laag belast en daartegenover wordt het arbeidsinkomen van dga’s juist onderschat, aldus het rapport.
