Onderzoek naar professionele waarden tussen Belastingdienst en fiscaal dienstverleners benadrukt het belang van rolbewustzijn en persoonlijk contact. De relatie tussen de Belastingdienst en fiscaal dienstverleners in het mkb wordt echter gekenmerkt door structurele spanningen, ondanks gedeelde professionele waarden. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Een waarde(n)volle samenwerking’, uitgevoerd door adviesbureau Andersson Elffers Felix (AEF) in opdracht van de Belastingdienst. Floortje Jorna en Janneke Bok, respectievelijk adviseur en partner bij AEF, lichten de bevindingen toe in een interview met Nextens.
Gedeelde waarden, verschillende verantwoordelijkheden
De oorzaak van frictie in de samenwerking tussen de Belastingdienst en fiscaal dienstverleners ligt niet zozeer in fundamenteel verschillende waarden, maar in de rollen van waaruit wordt gewerkt. ”De Belastingdienst voelt een collectieve verantwoordelijkheid en heeft die ook. Fiscale dienstverleners behartigen de belangen van individuen.” Beide groepen handelen vanuit een vergelijkbare professionele ethiek, maar geven daar door hun rol een andere invulling aan. ”Zo hebben de partijen elk hun eigen dans te dansen binnen een samenstel van waarden die voor beide partijen ongeveer gelijk ligt.”
Bewustwording van rol en perspectief
AEF adviseert om meer bewustzijn te creëren over je eigen rol en die van de ander. “Als je begrijpt vanuit welke verantwoordelijkheid en opdracht de ander handelt, kan je ook beter begrijpen welke keuzes die ander maakt.” Dit bewustzijn helpt om spanningen te duiden en voorkomt dat verschillen in handelen worden geïnterpreteerd als gebrek aan integriteit of vertrouwen.
Het onderzoek toont aan dat persoonlijk contact tussen belastingdienstmedewerkers en fiscaal dienstverleners leidt tot meer begrip en minder conflict. ”Zodra er meer persoonlijk contact is, wordt het gemakkelijker om afspraken te maken en kom je op een ander niveau tot elkaar.” In de gesprekken die AEF organiseerde, ontstond ruimte om de reden achter standpunten te bespreken. ”Er ontstond begrip voor deze standpunten en de daarachterliggende rollen en belangen van elkaar.”
Een van de aanbevelingen is het structureel organiseren van gezamenlijke reflectie, bijvoorbeeld via intervisie. ”Je kunt intervisie ook een plek geven in de opleidingen.” Het is volgens de onderzoekers waardevol dat beide beroepsgroepen gezamenlijk dilemma’s bespreken, juist buiten de dagelijkse casuïstiek.
Wetgeving als gedeelde frustratie
Zowel belastingdienstmedewerkers als fiscaal dienstverleners ervaren knelpunten in de toepassing van wet- en regelgeving. ”Zij ervaren dat dit de behandeling van casuïstiek ingewikkeld maakt. Dat frustreert.” AEF signaleert dat gezamenlijke signalering van knelpunten richting de wetgever als waardevol wordt gezien door beide partijen.
Het verbeteren van de samenwerking is een kwestie van lange termijn. ”Het investeren in vertrouwen is per definitie iets van de lange termijn.” De Belastingdienst ziet volgens de onderzoekers kansen in opleidingen, reflectie en het institutionaliseren van dialoog. ”De toegevoegde waarde van een goede samenwerking wordt zowel door de Belastingdienst als door de fiscaal dienstverleners gezien.”
Dit interview verscheen eerder in Belasting Magazine #6, 2025. Het volledige interview kun je hier teruglezen.
Over Floortje Jorna en Janneke Bok
Floortje Jorna studeerde van 2017 tot 2023 Bestuurs- en organisatiewetenschappen aan de Universiteit van Utrecht en werkt sinds drie jaar bij AEF. Ze houdt zich vaak bezig met vraagstukken over de wisselwerking tussen beleid en uitvoering en samenwerkingsverbanden.
Janneke Bok studeerde tussen 1993 en 2000 Geschiedenis van internationale betrekkingen aan de Universiteit van Utrecht. Zij werkte ruim twintig jaar bij de overheid en stapte vijf jaar geleden over naar AEF, waar zij zich bezighoudt met organisatie- en samenwerkingsvraagstukken. Sinds dit jaar is Bok partner bij AEF.
Zie jij soms ook de bomen het fiscale bos niet meer?
