De Inspectie belastingen, toeslagen en douane (IBTD) trekt opnieuw aan de bel. Het huidige belasting- en toeslagenstelsel is te complex. Burgers, bedrijven en uitvoerders lopen vast. De nieuwe reflectie Kiezen voor vereenvoudiging zet de urgentie, uitgangspunten en concrete keuzes op een rij. In dit artikel bespreken we de vereenvoudiging van het belastingstelsel zoals voorgesteld en plaatsen we die in de actuele context van de formatie en het publieke debat.
Waarom vereenvoudiging van het belastingstelsel nodig is
De IBTD ziet hoe de regels elkaar dagelijks opstapelen. Dat leidt tot onzekerheid, terugvorderingen en schulden. De inspectie noemt het stelsel in de huidige vorm dan ook niet houdbaar. Ook de uitvoering kraakt behoorlijk door te veel complexiteit en te weinig mensen. Dat is naruurlijk niets nieuws, maar deze keer is de boodschap ondubbelzinnig: uitstellen is kiezen voor voortmodderen.
De reflectie werd op 8 december 2025 aan beide Kamers aangeboden. Daarmee ligt het onderwerp nu formeel op de politieke tafel tijdens de formatie.
Uitgangspunten: zekerheid, toegankelijkheid en doenvermogen
De IBTD schetst vijf ankers voor beleid:
- Meer zekerheid en voorspelbaarheid. Minder verrassingen door voorschotten en nabetalingen.
- Toegankelijk en toereikend inkomen. Minder versnippering tussen landelijke en lokale regelingen.
- Werken moet lonen. Minder verborgen marginale druk.
- Oog voor de uitvoering. Minder uitzonderingen, meer uitvoerbaarheid.
- Houdbaarheid. Draagvlak, juridische en financiële robuustheid.
Deze lijn sluit aan bij recente opinies die oproepen tot politieke daadkracht.
Belangrijke keuzes voor vereenvoudiging van het belastingstelsel
Versterk sociaal-juridische dienstverlening
Zelfs met eenvoud blijven groepen ondersteuning nodig hebben. Denk bijvoorbeeld aan mensen met beperkte digitale of administratieve vaardigheden. Investeer daarom in laagdrempelige hulpnetwerken.
Minder stapeling, gerichte AOW-keuze, en drie routes voor toeslagen
Minder stapeling van regelingen verlaagt niet-gebruik en administratieve druk. Een algemene verhoging van de AOW is kostbaar; een gerichte verzilverbare ouderenkorting kan doelmatiger zijn. Voor toeslagen schetst IBTD drie richtingen:
- Betere gegevenspositie (actuele inkomens- en huurdata) om het voorschotprobleem te verkleinen.
- Integratie in de fiscaliteit via verzilverbare kortingen (met risico op nieuwe complexiteit).
- Domeinspecifieke oplossingen per toeslag.
Concrete stappen per toeslag
- Kinderopvang: directe financiering via de aanbieder voorkomt hoge terugvorderingen.
- Zorgtoeslag: afschaffen via lagere premie is binnen bereik.
- Kindregelingen: samenvoegen KGB en kinderbijslag reduceert dubbele loketten.
- Huurtoeslag: nu nog geen alternatief; wél actuele toekenning via betere basisregistraties.
Fiscale transparantie en snoeien in regelingen
Maak de marginale druk zichtbaar door heffingskortingen meer in de tariefstructuur te verwerken. En snoei in aftrekposten en vrijstellingen die niet (meer) doelmatig zijn. De opbrengst kan dan naar lagere tarieven of het repareren van koopkrachteffecten. Zo schuiven we van fijnmazigheid juist naar eenvoud en voorspelbaarheid.
Politieke context: momentum voor eenvoud
De IBTD legt de bal nadrukkelijk bij de politiek. Het is duidelijk dat nu de keuzes moeten worden gemaakt om daadwerkelijk te versimpelen. Beleidsambities zonder uitwerking stranden in de praktijk. De oproep is dus om keuzes te maken, de pijn te verdelen en zorg voor uitvoerbaarheid aan de voorkant.
Conclusie
De boodschap van de IBTD is helder: vereenvoudiging van het belasting- en toeslagenstelsel kan niet zonder heldere keuzes. Minder stapeling, minder voorschotten, meer transparantie en snoeien in fiscale regelingen vormen de route. De formatie biedt het noodzakelijke momentum. Wie nu niet kiest, kiest voor complexiteit met alle maatschappelijke en uitvoeringskosten van dien.
Belastingen veel te complex?
