In de afgelopen jaren heeft de overheid vaak tijdelijke belastingmaatregelen ingezet om acute problemen op te lossen. Denk aan accijnsverlagingen, energiecompensaties of incidentele fiscale kortingen. In crisistijd zijn dit begrijpelijke keuzes. Maar de 18e Studiegroep Begrotingsruimte waarschuwt: deze tijdelijke ingrepen hebben structurele gevolgen. Ze tasten de begrotingsdiscipline aan, verzwakken het belastingstelsel en creëren verwachtingen die lastig terug te draaien zijn.
Waarom kiest de overheid voor tijdelijke maatregelen?
Tijdelijke belastingmaatregelen lijken aantrekkelijk. Ze bieden snelle verlichting voor burgers en bedrijven, vooral in onzekere tijden. Zo daalde de accijns op brandstof tijdelijk om koopkrachtverlies te dempen. Ook kwamen er energiecompensaties toen de gasprijzen piekten.
De Studiegroep erkent dat zulke maatregelen politiek begrijpelijk zijn. Maar ze benadrukt ook: wie te vaak naar tijdelijke oplossingen grijpt, verliest het zicht op de structurele balans in het belastingstelsel.
De keerzijde van fiscale pleisters
Een tijdelijke regeling verdwijnt zelden vanzelf. Wat als een eenmalige korting begint, wordt al snel gezien als een recht. Intrekken leidt dan tot weerstand of druk om te verlengen. Zo worden tijdelijke lastenverlichtingen alsnog structureel — zonder dat daarvoor dekking is geregeld.
Daarnaast zijn deze maatregelen vaak niet gericht. Ze gelden voor alle huishoudens of bedrijven, ongeacht inkomen of noodzaak. Dat maakt ze kostbaar én inefficiënt.
Impact op de begroting en belastingstructuur
Volgens de Studiegroep tasten tijdelijke regelingen de begrotingsdiscipline aan. Ze zorgen voor onvoorspelbaarheid in de inkomstenstroom en maken het moeilijker om een stabiele langetermijnkoers te varen. Bovendien raken ze de samenhang van het belastingstelsel. Elke uitzondering maakt het stelsel (nog) complexer, minder transparant en moeilijker uitvoerbaar voor de Belastingdienst en adviseurs.
De balans tussen eenvoud, rechtvaardigheid en doelmatigheid komt daarmee steeds verder onder druk te staan.
Structurele keuzes boven ad-hocbeleid
De Studiegroep roept daarom op tot terughoudendheid met tijdelijke belastingmaatregelen. In plaats van ad-hocbeleid pleit zij juist voor structurele keuzes die passen binnen een heldere begrotingssystematiek. Daarbij hoort ook het afbouwen van bestaande regelingen die geen aantoonbare maatschappelijke meerwaarde hebben.
Structurele maatregelen bieden juist duidelijkheid, zijn beter uitvoerbaar en maken het makkelijker om het belastingstelsel te moderniseren. Denk aan gerichte inkomensondersteuning via bestaande toeslagen, of aan fiscale hervormingen die gedrag beïnvloeden op langere termijn.
Wat betekent dit voor fiscaal beleid?
Voor fiscalisten, adviseurs en beleidsmakers betekent dit: denk in jaren, niet in maanden. Tijdelijke regelingen vragen veel van de uitvoering, verhogen de druk op compliance en maken planning voor ondernemers ingewikkelder. Wie cliënten adviseert over fiscale strategie, moet rekening houden met toenemende druk op tijdelijke regelingen.
Ook ligt er een kans: door mee te denken over structurele alternatieven, kunnen fiscaal professionals invloed uitoefenen op beleid dat wél houdbaar is.
Conclusie: alleen tijdelijke maatregelen als het echt niet anders kan
Tijdelijke belastingmaatregelen lossen acute problemen op, maar veroorzaken op termijn nieuwe. De Studiegroep Begrotingsruimte adviseert daarom: pas ze alleen toe als het echt niet anders kan. Structurele keuzes zijn beter voor de begroting, het belastingstelsel en de voorspelbaarheid die fiscaal en financieel professionals nodig hebben.
Zie jij ook door de bomen het fiscale bos niet meer?
