Een eventuele herziening van de eigenwoningregeling is een keuze voor de volgende regering. Op korte termijn blijft het kabinet zich inzetten voor goede voorlichting. De inmiddels afgetreden staatssecretaris van Financiën Menno Snel schrijft dat aan de Tweede Kamer. Aanleiding zijn twee onderzoeken naar de eigenwoningregeling als stimulans voor eigenwoningbezit.
Eigenwoningregeling is te ingewikkeld
Onderzoekbureau Panteia onderzocht de complexiteit van de eigenwoningregeling van 2013 tot en met 2018. De onderzoekers concluderen dat de regeling veel te ingewikkeld is en daarom niet goed wordt gebruikt. “Daarmee is de huidige eigenwoningregeling niet goed houdbaar, controleerbaar, uitvoerbaar en handhaafbaar,” aldus Panteia.
De complexiteit is het gevolg van deelregelingen die gelden bij zogeheten life events als de eerste aankoop van een huis, samenwonen, verhuizingen en vooral echtscheidingen. Het wordt nog ingewikkelder als iemand te maken heeft met life events die gelijktijdig of snel achter elkaar plaatsvinden, aldus Panteia. Belastingplichtigen, adviseurs en de belastingdienst kunnen de benodigde informatie voor die deelregelingen vaak onmogelijk achterhalen.
Regeling is niet doelmatig
SEO Economisch Onderzoek onderzocht de doelmatigheid en doeltreffendheid van de eigenwoningregeling van 2001 tot en met 2018. Het onderzoeksbureau concludeerde dat de regeling als geheel bijdraagt aan eigenwoningbezit. Maar als er ook gekeken wordt naar negatieve bijeffecten als hogere huizenprijzen en de opbouw van schulden, dan is de regeling eigenlijk niet doelmatig.
Beide onderzoeksbureau’s adviseerden om de eigenwoningregeling te herzien. De eigen woning kan verplaatst worden naar box 3 of een nieuwe box 4 of bijvoorbeeld helemaal uit de fiscale regelgeving gehaald worden. Volgens Panteia is er bovendien behoefte aan betere voorlichting bij echtscheidingen of aan mensen die voor het eerst een woning willen kopen. De belastingdienst zou ook vaker met adviseurs moeten overleggen over de concrete zaken uit de praktijk.
Aandacht voor voorlichting aan burgers en adviseurs
De staatssecretaris schrijft dat er al veel aandacht is voor voorlichting. Hij noemt de campagne over de fiscale gevolgen van echtscheidingen en de informatiesite over de aankoop van een eigen huis. Belastingadviseurs kunnen terecht op het Forum Fiscaal Dienstverleners, waar adviseurs vragen kunnen stellen over de praktijk. Indien nodig kunnen belastinginspecteurs die vragen voorleggen aan de kennisgroep Onroerende Zaken.
De regering heeft daarnaast een aantal stappen gezet om de opbouw van schulden tegen te gaan. Een volgend kabinet kan een besluit nemen over een ingrijpende wijziging, die in ieder geval gericht moet zijn op het verminderen van de complexiteit, schrijft Snel. De uitkomsten van beide onderzoeken vormen een belangrijke bijdrage voor die keuzes.
