Voor het eerst in lange tijd lijkt de ijzige verstandhouding tussen de AFM en accountants wat te ontdooien. Sinds 2006 voert de Autoriteit Financiële Markten het toezicht uit op de branche. In die tijd zijn er rechtszaken, boetes en vernietigende rapporten verschenen. Accountants zijn dan ook niet altijd te spreken over de strenge toezichthouder. Maar nu spreekt de AFM zich gematigd positief uit in een nieuw verschenen rapport.
Nieuwe fase en een nieuwe toon
AFM-bestuurslid Hanso van Beusekom die afgelopen februari het stokje overnam van Gerben Everts, wil nu meer dan zijn voorgangers de dialoog aan. Everts in het bijzonder zat de accountancy flink op de huid. Zo sprak hij zich vaak kritisch uit over de sector wat voor een gespannen relatie zorgde. Het rapport uit 2018 van Wevers kaartte verschillende weeffouten aan en was een belangrijke reden voor minister Hoekstra om een speciale commissie in het leven te roepen, schrijft het FD.
‘Er is gekozen om binnen het huidige systeem te blijven, maar dat blijft wel een kwetsbaar systeem’, zegt Van Beusekom, die daarmee duidelijk zijn smalle speelveld markeert. Desalniettemin breekt er een nieuwe fase aan met een nieuwe toon. ‘De toon van mijn voorgangers hoorde bij een andere fase van het toezicht. Inmiddels zijn de accountants het met ons eens dat er wel degelijk een kwaliteitsprobleem bestaat.’ Die erkenning geeft meer ruimte voor een gesprek met de sector vindt hij.
Schouderklopje
Het gepubliceerde rapport kan beschreven worden als een schouderklopje van de toezichthouder voor de Big Four: Deloitte, EY, KPMG en PwC. In 2019 werd de ‘de kwaliteitsgerichte cultuur’ getoetst bij die kantoren en de waakhond is tevreden over de voortgang. In het rapport staat dat het bestuur van de kantoren continue bezig is met verbetering. Er valt nog winst te behalen bij het leren van fouten. Maar dit is niet langer taboe. Beoordelingen worden niet langer enkel gedreven door winstmaximalisatie.
Het rapport bevat ook enkele kritische noten. Zo zijn de interne controlesystemen bij de vier kantoren nog niet in orde. Belangrijk element daar is de wettelijk vastgelegde opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling (okb). Die interne toets op controledossiers is verplicht voordat een accountant de jaarrekening aftekent.
Stapsgewijs verbeteren
In 2018 kwam de AFM al met een voorstel om de ‘okb’er’ oftewel interne controleur, te laten mee tekenen bij de controle van jaarrekeningen. Ondanks dat ziet de waakhond geen reden de Big Four daar nu op af te rekenen. ‘Het is een grijs gebied, maar we zien stapsgewijs verbeteringen’, aldus van Van Beusekom.
Maar of het écht beter gaat weet Van Beusekom niet. ‘Als je het mij vraagt zijn de Big Four op dit moment oprecht bezig met het verbeteren van de kwaliteit van hun controles. Maar ik weet niet of dat straks, als de druk van de toezichthouder en van de samenleving weg is, nog steeds zo is. Ik kan niet uitsluiten dat we hier over vier jaar weer zitten en dat de problemen dan nog steeds niet zijn opgelost. Dat ligt dan aan de accountantsorganisaties zelf. Mij mag je alleen afrekenen op beroerd toezicht’ aldus het bestuurslid tegenover het FD.
