NPO-televisiebaas Frans Klein heeft met zijn Engelse brievenbusfirma in 2016 de Britse wet tegen witwassen van geld ontweken. De firma werd ondergebracht bij een Servische stroman, Radovan Koljevic, waardoor de echte eigenaar buiten beeld bleef. Dat blijkt uit onderzoek van NRC.
De Servische stroman werd begin 2016 aandeelhouder van 182 Britse brievenbusfirma’s. Ze zijn allemaal te linken aan Nederlanders die niet met hun naam in het Britse handelsregister willen staan. Vaak om buiten het zicht van Belastingdienst en schuldeisers te blijven.
De start van de samenwerking
De carrière van Serviër Radovan Koljevic begon vijftien jaar geleden, toen hij Ruud van Dijk ontmoette. Van Dijk richtte de Anti Belasting Liga op en kreeg landelijke bekendheid als Haags Juristen College; een advieskantoor boven een kapperszaak aan de Haagse Laan van Meerdervoort. Hij hielp vermogende Nederlanders en kleine en middelgrote ondernemers belasting te ontwijken.
Later was Van Dijk actief met het adviesbureau Quaedvlieg Juristen. Koljevic was ook hier zijn zakenpartner. Nog steeds werden brievenbusfirma’s opgericht. Na een inval van de fiscale opsporingsdienst FIOD in het kantoor boven de kapperszaak werd Van Dijk in 2013 voor belastingfraude en witwassen veroordeeld. Hij kreeg anderhalf jaar cel, waarvan zes maanden voorwaardelijk.
Brievenbusfirma’s stapelen
Na het faillissement van Quaedvlieg kwam er een nieuw bedrijf: Ostrea. In de Engelse kustplaats Hythe bleef Van Dijk met Koljevic brievenbusfirma’s voor Nederlanders stapelen. Wanneer klanten van Ostrea onzichtbaar wilden blijven als eigenaar van een firma, dan kon dat. Van Dijk en Koljevic stopten de aandelen achter een trust op Jersey, Guernsey of een ander belastingparadijs.
Antiwitwasrichtlijn
Dat veranderde toen de Europese Unie besloot zicht te willen krijgen op wie de uiteindelijke begunstigde is van een bedrijf. Zo kwam er de vierde antiwitwasrichtlijn, als wapen tegen witwassen en terrorisme. Alle lidstaten moesten de richtlijn overnemen. Het Verenigd Koninkrijk (VK) was een van de eersten die dat deed. Op 6 april 2016 werd de Small Business, Enterprise and Employment Act 2015 van kracht. Deze wet verplicht bedrijven de ultieme eigenaar te openbaren in het handelsregister, ook als een trust die afschermt.
Nieuwe operatie: aandelen overdragen
Om te voorkomen dat hun klanten alsnog met naam genoemd zouden worden, zetten Van Dijk en Koljevic eind 2015 een operatie op touw. Voordat de wet in werking trad, werden de aandelen van 182 Engelse brievenbusfirma’s overgedragen aan Ostrea Participations Limited. De enige eigenaar hiervan was Radovan Koljevic. Op papier is hij de baas van de Engelse firma’s die op hun beurt weer eigenaar zijn van honderden bedrijven in Nederland. De bekendste klant is wellicht Frans Klein, tv-baas van de NPO.
NPO-directeur in opspraak
Klein kwam vorige maand in opspraak. De tv-directeur bleek bij zijn werkgever NPO niet gemeld te hebben dat hij directeur was van brievenbusfirma Bidrio Limited met een trust in een belastingparadijs. De reden was, volgens Klein, dat hij snel een bedrijf nodig had om zijn broer Peter Klein te helpen. Bidrio bezit in Amsterdam en Almere een Thais restaurant onder de naam Thaicoon. De integriteitscommissie van de NPO onderzoekt nu de rol van Klein.
De trust waarachter de eigenaar van Bidrio schuilging, zou geen dekking meer bieden als de antiwitwaswet van kracht zou worden. Dus werd op 1 januari 2016 Koljevic eigenaar van de brievenbusfirma. Tweeënhalve maand later, op 15 maart 2016, trad Klein terug als directeur van Bidrio. Dat was drie weken voordat de antiwitwaswet in werking trad.
Stroman komt goed uit
Dat een stroman de eigenaar van de restaurants is, komt de broer van Frans Klein goed uit. Hij wordt na faillissementen met Thaise bars op de Wallen achtervolgd door de fiscus en schuldeisers. Doordat hij op papier geen eigenaar is, kunnen zij geen beslag leggen op de inkomsten van de restaurants. Die bestaan overigens uitsluitend uit contant geld.
Companies House werkt ‘te goeder trouw’
Dat de schijnsituatie al drie jaar voortduurt komt, omdat Companies House, het Engelse handelsregister, ingeschreven bedrijven niet of nauwelijks controleert. Companies House zelf zegt niet de bevoegdheid te hebben de informatie te verifiëren. “Wij accepteren alle informatie van bedrijven te goeder trouw”, staat op de website.
Dat Companies House niet controleert, blijkt ook uit het feit dat Frans Klein in Engeland jarenlang financiële informatie kon deponeren die niet overeenkomt met de activiteiten in Nederland. Zo meldde hij in de periode 2012-2015 dat Bidrio een “slapende vennootschap” was, zonder financiële transacties. De firma deed in die periode echter investeringen in Nederland en had bezittingen, namelijk de twee restaurants.
Verantwoordelijkheid afgeschoven
Hoewel zijn handtekening onder de documenten staat, schuift Klein de verantwoordelijkheid voor de fiscale en financiële afwikkeling richting Ostrea. Klein bestrijdt de boekhoudfraude en het deponeren van onjuiste informatie. Bidrio is volgens hem wel degelijk “slapend”, omdat sprake is van passief aandelenbezit, zonder “significante” handelsactiviteiten.
