KPMG deed onderzoek onder vijftig Nederlandse AEX- en AMX-fondsen waaruit blijkt dat bij bij 44% van de bedrijven in het recent afgesloten boekjaar de accountant gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid om de stakeholders in de uitgebreide controleverklaring meer inzicht te geven in het onderwerp fraude. Bij die 22 ondernemingen is in 12 gevallen ook aandacht besteed aan een key audit matter die gekoppeld is aan een geconstateerd frauderisico.
Sterke verschillen
De uitgebreide controleverklaring geeft de accountant de mogelijkheid stakeholders meer informatie te geven in de door hem verrichte werkzaamheden en bijvoorbeeld uit te leggen wat de ‘key audit matters’ zijn geweest, oftewel de belangrijkste aandachtspunten van de controle.
Valentijn Kerklaan, partner bij KPMG en deskundige op het gebied van fraude, merkt op dat de gesignaleerde frauderisico’s met name betrekking blijken te hebben op het ingrijpen van het bestuur op de eigen interne regels. Ook wel “management override of controls” genoemd. Ook is volgens Kerklaan opvallend dat de aandacht die de grote vier accountantskantoren aan fraude besteden in de uitgebreide verklaring sterk verschilt.
Expliciet op tafel leggen
Het opnemen van een toelichting over het onderwerp fraude in de uitgebreide controleverklaring vormt volgens Kerklaan een goede mogelijkheid voor de accountant om het onderwerp ‘fraude’ explicieter op tafel te leggen bij het management en het audit comité van bedrijven. “De aandacht voor fraude bij ondernemingen kan op deze manier ook gestimuleerd worden.
Ook andere stakeholders, zoals belangenverenigingen van beleggers, hechten grote waarde aan deze extra informatie in de controleverklaring. Eumedion onderkent bijvoorbeeld de toegevoegde waarde van deze informatie in de uitgebreide verklaring, maar geeft aan dat het nog beter zou zijn wanneer het onderwerp ‘fraude’ in alle controleverklaringen zou worden benoemd.”
In de maatschappelijke discussie over fraude heerst nog vaak onduidelijkheid over de rol van accountants ten aanzien van fraude. Dat het onderwerp fraude is toegevoegd aan het dashboard van de accountant draagt bij aan de noodzakelijke transparantie zegt Kerklaan.
Fraude of naleving wet- en regelgeving
Ook bij het onderscheid met het naleven van wet-en regelgeving is sprake van onduidelijkheid vindt hij. “Dat zagen wij bijvoorbeeld recent bij het niet voldoen aan de wet- en regelgeving rondom witwassen. Het niet naleven kan een grote impact op de jaarrekening hebben. Soms is er een relatie met het onderwerp fraude, bijvoorbeeld wanneer een overtreding van mededingingsregels heeft plaatsgevonden met als resultaat het onjuist doorberekenen van prijzen. Op deze manier wordt een onrechtmatig voordeel verkregen, waardoor ook het vraagstuk van fraude relevant is.
Het rapporteren over fraude kan verder verbeterd worden door in de sector te kiezen voor meer structuur en uniformiteit bij het presenteren van de controleverklaring. Binnen dit kader moet de accountant wel de vrijheid hebben om concreet in te gaan op specifieke aspecten van de controlecliënt. Daarmee moet worden voorkomen dat alle verklaringen op elkaar lijken en inwisselbaar zijn. En het is essentieel dat de fraudeparagraaf wordt opgenomen in alle uitgebreide controleverklaringen. In de onderzochte verklaringen over 2018 zien we goede voorbeelden. Het is nu aan de individuele accountant en de sector om de volgende stap te zetten.”
