De Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) is een van de belangrijkste instrumenten van steunpakket voor bedrijven in de coronacrisis. Bijna 144.000 ondernemers met een omzetverlies boven de 20% hebben tijdens de eerste drie crisismaanden gebruik gemaakt van de regeling. Gerard Solinge, hoogleraar ondernemingsrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen, ziet een belangrijke taak voor accountants in de strijd tegen misbruik.
Voorwaarden en sancties
De NOW 2.0 loopt door tot 1 oktober. Tot 31 augustus kunnen aanvragen worden ingediend. Zoals het er nu uitziet is er veel minder belangstelling voor de tweede ronde. Veel werkgevers zeggen geen aanvraag te doen omdat het beter gaat en dus niet nodig is. De ontvangen subsidie hoeft niet te worden terugbetaald zolang aan de voorwaarden wordt voldaan.
Een van de voorwaarden is dat een werknemer voor wie de subsidie is aangevraagd niet wordt ontslagen wegens bedrijfseconomische redenen. Die sanctie die daarop staat is 100% subsidiekorting. Dit was eerst 150% maar vanwege de slechte economische realiteit heeft het kabinet de straf verlaagd. Bij collectieve ontslagaanvragen voor 20 of meer werknemers moet met de vakbonden een overeenstemming worden bereikt. Of er moet een verzoek bij de Stichting van de Arbeid worden ingediend, anders dreigt een korting van 5% op het totale subsidiebedrag, schrijft Solinge in het FD.
Accountantsverklaring
Een accountantsverklaring dat aan de voorwaarden wordt voldaan is verplicht. Bij een voorschot van minder dan €100.000, of als de vastgestelde subsidie onder €125.000 blijft, volstaat een verklaring van een deskundige derde. Dat scheelt weliswaar in de accountantskosten maar dit kan wel tot fraude leiden, stelt Solinge. In de toelichting staat niets over de eisen die gelden voor de deskundigheid van die derde.
Bij een voorschot onder €20.000 of een vastgestelde subsidie onder €25.000 is helemaal geen verklaring nodig. Het lijkt er op dat de overheid het het frauderisico heeft ingecalculeerd, aldus de hoogleraar. De tweede ronde van de regeling heeft als nieuwe voorwaarde dat werkgevers binnen een concern altijd een accountantsverklaring moeten overleggen, ongeacht het bedrag.
Uitkeringsverbod
Dat de subsidie alleen gebruikt mag worden voor doorbetaling van loon aan werknemers is een vanzelfsprekende voorwaarde. Het geld mag niet verdwijnen in de zakken van aandeelhouders of bestuurders. Onder NOW 1.0 bestond al een uitkeringsverbod voor werkgevers die gebruik maakten van de concern-uitzondering. Voor de tweede ronde geldt dat verbod voor alle werkgevers die een aanvraag doen. Wel is voor de controleerbaarheid een dezelfde ondergrens als voor de accountantsverklaring ingesteld.
Het verbod heeft betrekking op uitkeringen ‘over 2020’. Dat wil zeggen: waarover in de jaarvergadering in 2021 nog moet worden beslist. Bij een gebroken boekjaar geldt het verbod voor het boekjaar of de boekjaren waarin de maanden juni tot en met september 2020 vallen. De bonussen en dividenden over 2019 vallen daar dus buiten. Dat is vreemd omdat de jaarvergaderingen veelal plaatsvonden na de corona uitbraak in maart, aldus de hoogleraar.
Bonusverbod
Als er sprake is van een langetermijnbonusplan (LTIP) mag het wel in 2020 worden uitgevoerd. Als in het plan steeds per jaar de bonushoogte moet worden bepaald geldt het verbod over 2020 wel. Een bestuurder kan via een procedure bij de civiele rechter proberen alsnog de bonus te krijgen. Onder het bonusverbod vallen naast de formele bestuurders ook alle beleidsbepalers.
De NOW lijkt zijn doel van behoud van zoveel mogelijk werkgelegenheid enigszins te bereiken. Maar ondanks de scherpere regels onder de tweede steunronde blijft misbruik een gevaar. Daar ligt een taak voor de accountant, aldus Solinge in het FD.
