Het imago van accountants was al niet fantastisch. Maar het donderdag gepubliceerde AFM rapport doet er een schepje bovenop. De toezichthouder heeft de prestaties van vijf middelgrote kantoren bekeken, die samen goed zijn voor een marktaandeel van 16%. Twee van de vijf zakten geheel door het ijs. Van de veertien controledossiers scoorden twaalf een onvoldoende.
Tumultueuze tijd
Het is een tumultueuze tijd voor de accountancysector. De commissie toekomst accountancysector (CTA) is in opdracht van Wopke Hoekstra bezig met voorstellen die de kwaliteit van controlepraktijk van accountantskantoren moeten verbeteren. Het tussenrapport van de CTA was dan wel mild maar uit het nieuwe AFM-rapport blijkt dat er nog een hoop te doen is. De commissie heeft inmiddels uitstel gevraagd aan Hoekstra vanwege van de hoeveelheid reacties.
De toezichthouder keek voor het rapport naar de cultuur van de kantoren van Accon AVM, BDO, Baker Tilly, Grant Thornton en Mazars. De groep wordt in de sector ook wel de Next Five genoemd omdat ze in het marktsegment direct onder de Big Four (Deloitte, EY, KPMG en PwC) actief zijn. Deze vijf kantoren mochten tot voor kort ook allemaal ‘organisaties van openbaar belang’ (oob’s) controleren zoals beursfondsen en belangrijke publieke instellingen.
Kwaliteitsslag moet nog worden gerealiseerd
In de periode 2017 en 2018 constateert de AFM materiële gebreken in controledossiers van de Next Five. Zonder uitzondering leverde de kantoren dossiers met mankementen. Slechts twee van de veertien bleken voldoende. Die twee waren afkomstig van BDO, het derde dossier dat zij inleverde bij de AFM bleek ook onvoldoende.
De toezichthouder keek vooral goed naar belangrijke posten als omzet, goodwill en voorraden. ‘Schattingen zijn onvoldoende gecontroleerd’, schrijft de AFM in een lijstje van meest geconstateerde tekortkomingen. ‘De betrouwbaarheid van de in de controle gebruikte informatie is onvoldoende vastgesteld.’ En: ‘De effectieve werking van interne beheersingsmaatregelen bij controlecliënten is onvoldoende getoetst’.
De kantoren zijn niet, of onvoldoende in staat om zelf de tekortkomingen te signaleren. Er moet intern getoetst worden of de accountants wel voldoende hebben doorgevraagd bij de cliënten. ‘De kwaliteitsslag zal dus nog gerealiseerd moeten worden in de kwaliteit van de wettelijke controles.’, aldus de AFM.
Oob-markt
BDO is het beste jongetje van de klas volgens de toezichthouder. Accon AVM en vooral Baker Tilly boeken nauwelijks resultaten bij de poging hun audits te verbeteren. En Mazart bereikt wel resultaten maar moet nog behoorlijk wat stappen maken. Bij Grant Thornton heeft de AFM slechts beperkt getoetst. Dat kantoor trok zich eind 2018 al terug uit de oob-markt. Accon AVM deed dat in maart en Baker Tilly in mei.
Het is bekend dat het toezicht een grote rol heeft gespeeld in de beslissing van de kantoren om zich uit de oob-markt te trekken. De lat voor oob-kantoren ligt namelijk net wat hoger dan voor kantoren die geen oob-vergunning hebben. Accon AVM vindt dan ook dat de toezichthouder meer rekening had moeten houden met het feit dat inmiddels drie kantoren uit de oob-markt zijn getreden.
De reacties
De slechtst scorende Baker Tilly heeft teleurgesteld gereageerd. Er is volgens het kantoorbestuur een ‘ongenuanceerd beeld’ geschetst door de AFM. ‘Het rapport besteedt weinig aandacht aan de positieve ontwikkelingen en bereikte resultaten bij Baker Tilly, waardoor het rapport naar onze mening niet het complete beeld schetst.’ Accon AVM vindt het rapport op onderdelen ‘karig onderbouwd’ en ‘vrij subjectief’.
BDO reageert positief en is blij met het rapport. ‘Het verheugt ons dat de AFM onze inspanningen en de daarmee bereikte resultaten tot op heden herkent en positief beoordeelt.’ Grant Thornton heeft geen reactie gegeven, aldus het FD.
