De Commissie Toekomst Accountancy (CTA) heeft dinsdag het rapport ‘Voorlopige bevindingen van de Commissie Toekomst Accountancysector’ gepubliceerd. Er staan verschillende voorstellen in om het geschonden vertrouwen in accountants te herstellen. De CTA werd eind vorig jaar ingesteld door minister Wopke Hoekstra (Financiën).
Overwegend instemmend
Maatregelen waarvoor de sector vreesde lijken uit te blijven. Bijvoorbeeld de maatregel die Verenigd Koninkrijk wordt overwogen namelijk het opsplitsen van accountantsbedrijven in advies- en controleactiviteiten. De commissie stelt dat er te weinig bewijs is dat zo’n ingrijpende maatregel de kwaliteit van de controlewerkzaamheden zou verbeteren.
De commissie is ook niet voor een ‘Rijksaccountant’ of een ‘joint audit‘, waarbij meerdere accountants de jaarrekening controleren. Wel wordt benadrukt in het rapport dat zowel bestuurders, commissarissen en toezichthouders meer moeten doen om betrouwbare jaarrekeningen te garanderen.
De sector reageert vooralsnog overwegend instemmend op de gepubliceerde bevindingen. Er wordt gesproken over gedeelde zorgen en dat het een grondige analyse betreft. Zo spreek PwC van ‘een scherpe, maar feitelijke analyse’. KPMG noemt het rapport ‘belangwekkend en gedegen onderbouwd’. EY is ‘onder de indruk van de solide analyse’ en Deloitte bespeurt ‘een toekomstgerichte blik’.
Selectie van punten
Hieronder een vijftal bevindingen zoals beschreven in het 101 pagina’s tellende rapport:
- Maatschappelijke kloof
Om de kloof tussen de wensen van de gebruikers en de inhoud van de accountantscontrole te verkleinen moeten de onderwerpen continuïteit en fraude een grotere en meer herkenbare positie krijgen in de accountantscontrole. - Het gaat om een keten
De primaire verantwoordelijkheid voor de interne beheersing en de (juistheid van de) jaarstukken ligt bij de onderneming zelf. Om dit tot uitdrukking te brengen zou het bestuur naar Amerikaans voorbeeld een in control statement moeten afgeven, te controleren door de accountant. - Er is een gebrek aan transparantie
Het gebrek aan informatie zorgt er voor dat de commissie niet meer dan indrukken heeft over de kwaliteit van de accountantscontrole in Nederland. Of sprake is van een ernstig en duurzaam probleem met de kwaliteit van de wettelijk controles in Nederland kan daarom niet
worden vastgesteld. Het ontbreken van transparantie over de kwaliteit zorgt er evenwel voor dat de kwaliteit niet duurzaam gewaarborgd is en daardoor ontstaat het risico dat de kwaliteit duurzaam tekort schiet. Gelet op het publieke belang van een deugdelijke accountantscontrole is dit niet aanvaardbaar. - Cultuur en de goede prikkels
De interne organisatie van een accountantsorganisatie moet in dienst staan van de kwaliteit van wettelijke controles. Commerciële overwegingen van de accountantsorganisatie of persoonlijke financiële overwegingen van accountants mogen het publieke belang van de kwaliteit van wettelijke controles niet uithollen. - Het stelsel van toezicht voldoet niet
Het stelsel van toezicht op de accountancysector functioneert niet naar behoren. De drie toezichthouders hanteren elk een andere invalshoek en stijl. De combinatie van belangenbehartiging en toezicht bij NBA en SRA is onwenselijk.
Jaarrekening
Het moet beter in de sector stelt de CTA, meer aandacht voor fraude en ontwikkelingen die continuïteit van ondernemingen bedreigen. Maar het beroep moet ook aantrekkelijker worden gemaakt. Hoe blijft de vraag. ‘Er zijn evident geen eenvoudige maatregelen die ‘het probleem’ zomaar even oplossen, oftewel er zijn geen silver bullets.
Het rapport benadrukt dat bij de totstandkoming van een jaarrekening accountants een belangrijke maar zeker niet de enige schakel zijn. Aandeelhouders en externe toezichthouders hebben ook een belangrijke rol. Zo stelt de CTA dat de onderneming primair verantwoordelijk is en bestuurders zouden een verklaring kunnen afgeven die de accountant vervolgens weer kan controleren. En de audit-commissie van de raad van commissarissen zou aan aandeelhouders moeten rapporteren over discussiepunten met de accountant.
Kritisch op het toezicht
De toezichthouders krijgen er opvallend van langs. Zo stelt de commissie dat de verdeling van de controle op organisaties van openbaar belang (oob’s) en de controle op het het mkb tussen de Autoriteit Financiële Markten en beroepsorganisaties als de NBA en de SRA botst. De beroepsorganisaties zijn ook belangenbehartiger stelt de commissie. Daarom ziet ze het toezicht liever onder één dak van een grote onafhankelijke toezichthouder.
De toezichthouders zijn nog niet met een inhoudelijke reactie gekomen. Zo schrijft de AFM nog tijd nodig hebben om het rapport te bekijken. De sector heeft ook nog de tijd, het definitieve rapport wordt eind dit jaar verwacht.
